|
EDITORIALI
|
VITI I - 30 KORRIK 1999 |
|
A
ėshtė Kosova e lirė?
Duke lexuar shkrimet e paraintelektualėve dhe duke dėgjuar fjalimet
e parapolitikanėve tanė njeriu nuk mund tė mos i qaset temės sė meditimeve
gjysmake tė tyre. Sepse ata, si zakonisht trajtojnė vetėm tema tė
mėdha, siē ėshtė edhe Ajo mė e Madhja, LIRIA.
Duke menduar pėr kėtė m'u kujtua njė pėrshkrim i bukur, qė e kam lexuar
kėtu e shumė vjet mė parė:
Njė grup shkrimtarėsh kubanė, shkojnė pėr vizitė nė Kazakstan, nė
regjionin malor, ku jetonin qindvjeēarėt e njohur, burra malėsorė
edhe mė nga 130 vjet nė supe, por me mendje tė kthjelltė si gurra
e bjeshkės.
Ndėr pyetjet qė ia shtrojnė shkrimtarėt mė Plakut prej tyre ėshtė
edhe kjo:
Ēka ėshtė liria?
Dhe Plaku, pasi mendohet thellė e gjatė, u pėrgjigjet:
Dėgjoni, miqtė e mirė nga vendi i largėt, nė pyetjen tuaj ndoshta
do tė mund tė pėrgjigjej vetėm ajo bjeshkė atje prej tė cilės kurrė
nuk hiqet bora, dhe u tregon me dorė malet e njohura tė vendit tė
tij, por, megjithatė po pėrpiqem t'ju pėrgjigjem:
Njeriu ėshtė i lirė vetėm atėherė kur ai lufton pėr liri.
Dhe nuk mund tė ketė pėrgjigje mė tė saktė.
Populli i Kosovės sot jeton nė vendin e tij, tė kthyer nė gėrmadha.
Por jeton shlirshėm, pa droen e pėrhershme e aq tė gjatė se polici,
ushtari, nėpunėsi, funksionari etj., serb mund t'ia vrasin gėzimin,
t'ia prishin dasmėn, t'ia pėrdhunojnė tė pamen, t'i shkojnė kohė e
pa kohė nė shtėpi, ta bastistin, ta poshtrojnė e besa edhe ta rrahin
para syve tė gruas dhe fėmijėve tė tij, t'ia marrin tė hollat e fundit
qė i ka nė xhep, ta thėrrasin nė stacion tė policisė dhe ta rrahin
sa qė me muaj tė mos mund tė vijė nė vete. etj., etj.
Po a mund tė vendosė sot vetė populli i Kosovės? Po, pėr aq sa sa
ka kontribuar vetė pėr t'u ēliruar. Kjo ėshtė sot pėrmasa, pėrqindja
e mundėsisė sė Kosovės pėr vetėqeverim.
Kosova, apo thėnė mė mirė njė pjesė e saj, mė e lira ka qenė kur ka
luftuar dhe ėshtė burgosur, ėshtė vrarė e ėshtė pėrgjakur nė pėrpjekje
tė gjata e tė mundimshme pėr tė qenė e lirė Kosova. Ato pėrpjekje
nuk kanė pėrfunduar sot dhe, ndoshta, nuk do tė pėrfundojnė as nesėr.
Bashkė me lirinė duhet vendosur rendin, e vendosja e rendit, dikujt
ia kufizon "lirinė". Sepse pas ardhjes, sjelljes, sė lirisė qytetarėt
duhet t'u pėrmbahen disa rregullave themelore tė jetės siē ėshtė ndėrtimi
dhe respektimi i institucioneve, aprovimi dhe respektimi i ligjeve,
organizimi dhe respektimi i rezultatit tė zgjedhjeve, moscėnimi i
tė drejtave, i lirisė, i jetės dhe pasurisė sė tjetrit etj., etj.
Kjo quhet Demokraci, ėshtė fjala pėr Lirinė, e cila nga njė formė
e pėrroit tė rrėmbyeshėm kthehet nė lumė, nė lumin qė ka shtratin,
qė i ka brigjet qė ka drejtimin dhe rrjedhėn e qetėsinė e vet.
Rruga tjetėr (sepse liria hap vetėm dy rrugė) quhet anarki. Nė kėtė
rast, nė emėr tė lirisė, aplikohet tollovia, papėrgjegjėsia, kaosi.
Kosova ėshtė e lirė vetėm pėr aq sa e pengon e i vė fre anarkisė dhe
kaosit. Pėr aq sa klasa politike e saj arrin tė gjejė njė kompromis
pėr tė bashkėvepruar gjer nė zgjedhjet e ardhshme. Pėr tė ndėrtuar
nė kėtė meskohė institucione tė pėrbashkėta, ku kriter pėr emėrimin
e njerėzve nuk do tė jetė praktika e shėmtuar e klanit, partisė, afėrisė
familjare etj., por pėrkushtimi, aftėsia profesionale dhe vendosmėria
pėr ta bėrė Kosovėn shtet tė pavarur.
Kosova ėshtė nėn protektorat, me tė udhėheqin organizma ndėrkombėtarė
qė mbartin jo pak ndasi interesash tė shteteve pėrbėrės. Kėto ndasi
do tė reflektohen nė tė gjitha zėrat e jetės nė Kosovė.
Protektorati ėshtė njė rrugė e vėshtirė dhe e ngadalshme qė mund tė
na ēojė te pavarėsia. Natyrisht nėse ne jemi tė vetėdijshėm pėr pėrparėsitė
qė kemi. Por nėse ne sillemi ndryshe, nėse nė mesin e shqiptarėve
gjenden edhe personalitete qė pėr interesat e tyre personale janė
tė gatshėm nė kompromise tė dėmshme pėr Kosovėn, protektorati ėshtė
rrezik tė kthehet kundėr nesh. Dhe Serbia me potencialin e saj tė
madh qė ka po punon dhe do tė punojė shumė nė kėtė drejtim, nė radhė
tė parė nė pėrēarjen e faktorit shqiptar, nė kompromitimin e qėllimeve
tė tij, nė krijimin e njė klime tė pėrhershme anarkie e kaosi.
Demokracia ėshtė liri me kufizime, pėr tė cilat pėrkujdeset shteti.
Pėr kėtė demokracia mė tepėr ėshtė pėrgjegjėsi se sa liri.
Lirinė ėshtė vėshtirė ta fitojė njė popull, ēmimi i saj ėshtė tepėr
i lartė. Por liria edhe mund tė humbet, e lirinė njė popull mund ta
humbė, nėse nuk arrin tė vėrė rregull, t'i vėrė, nė mėnyrė tė vendosur,
fre anarkisė dhe kaosit.
Kosova sot ka mundėsi ta bėjė kėtė dhe duhet ta bėjė. Trysnia do tė
jetė e madhe, e shumanshme dhe do tė pėrlaset me tėrbim kryesisht
mbi njerėzit e atij krahu politik mbi ato personalitete publike qė
Lirinė e Kosovės e kanė qėllim kryesor tė jetės sė tyre.
Ndėrkohė ky krah do tė diferencohet edhe njėherė prej llymit tė kameleonėve,
kolltukxhinjve dhe tuxharėve politikė.
Liria ka kėtė emėr, kėtė kuptim edhe sepse rrezikohet vazhdimisht.
E liria e Kosovės nuk guxon tė rrezikohet mė. |
|
|