NUMĖR 4
SOT ËSHTË
 
BALLINA
PĖRMBAJTJA
POLITIKĖ
EDITORIALI
BOTA
INTERVISTA
AKTUALITETE
HISTORI E JET...
VËSHTRIME
HAPËSIRA SHQ...
PIKËPAMJE
DOSJA E JONË
ART dhe KULTURĖ
MARKETING
KONTAKT
ARKIVI
 
 
 
 
VËSHTRIME USHTARAKE VITI I - 30 KORRIK 1999

Gjenerali qė nuk harrohet

Shqiptarėt kurrė nuk do ta harrojnė rolin e Pėrėndimit dhe nė veēanti tė SHBA-sė si bartėsi kryesor i kėsaj politike frytdhėnėse. Merita mė e madhe i takon pa dyshim kryetarit Clinton dhe sekretares sė tij tė shtetit Albright, por duke mos harruar as rolin dhe punėn e shkėlqyeshme tė kryeministrit Britanik Blair dhe kryetarit francez Chirac. Mirėpo, nuk duhet dyshuar se suksesi politik nuk do tė ishte as i afėrt mė kėtė tė sotmin, po qė se nė kreun e komandės sė NATO-s pėr Evropė tė mos ishte njė njeri i aftė dhe i vendosur, si gjenerali Clark.

Pa tė dhe ushtarėt e tij, kthimi i tė zhvendosurve nga Kosova me siguri se do tė mbetej vetėm ėndėrr. Aleancės Verio-atlantike dhe udhėheqėsisė sė saj ushtarake, nė veēanti gjeneralit Clark, duhet tu jemi mirėnjohes, qė na mundėsuan tė kemi edhe ne njė tė ardhme tė cilėn e kemi dėshiruar dhe pritur me shekuj. Nuk ėshtė mirė tė krahasohen ushtarakėt qė jetuan nė dy kohėra tė ndryshme por shumēka ėshtė e pėrbashkėt nė mes tė gjeneralit Clark dhe Skendėrbeut. Gjergj Kastrioti, nė shekullin XV mbrojti botėn e qytetėruar nga rreziku i perandorisė Otomane, kurse gjenerali Clark dhe ushtria e tij mbrojtėn Evropėn e qytetėruar nga barbaria mesjetare serbe.

Gjenerali Clark ėshtė emėruar komandant Suprem i Forcave tė Bashkuara tė NATO-s pėr Evropė mė 11 korrik tė vitit 1997. Njėherėsh ai ėshtė edhe komandat i Shtabit tė forcave ushtarake Amerikane nė Evropėn. Mė parė, nga qershori i vitit 1996 deri nė korrik 1997, ai ishte komandant i forcave tė NATO-s pėr Amerikėn Latine dhe Karaibet. Nė periudhėn 1994-1996 ai ishte pėrgjegjės pėr planifikimet e politikės ushtarake te SHBA-ve nė botė pran Institutit pėr Planifikime Strategjike. Ai ishte gjithashtu bashkėbiseduesi kyē ushtarak i Aleancės gjatė bisedimeve nė Dayton. Gjatė vitit 1994 ai se bashku me Holbrook-un disa herė u takua me liderėt e serbėve tė Bosnjės pėr tė pėrgatitur takimin e Dayton-it.

Gjenerali Clark ka si specialitet njėsitė e blinduara, me tė cilat ka komanduar nga rangu i kompanisė e deri tek divizioni. Si komandant i "Cavalery" divizionit, gjatė viteve 1992-1994, ai e transformoi kėtė njėsi nė forcė tė reagimit tė shpejtė. Ky divizion u angazhua tri herė gjatė luftimeve nė Gjirin Persik. Gjatė luftės sė ftohtė, nė vitin 1986-1988 Wesley Clark ishte komandant i brigadės sė tretė nė Divizionin e katėrt tė kėmbėsorisė. Mė parė ishte komandant i batalionit tė parė tė brigadės 77 tė Diviziont tė katėrt. Nė luftėn e Vietnamit , atė botė togeri Clark komandonte me tri kompani, tė cilat ishin me detyrė luftarake nė Lai Khe. Njėsia e tij dallohej nga tė tjerat pėr mėnyrėn e planifikimit dhe tė ndėrmarrjes sė operacioneve luftarake, ēka do tė thotė se kishte rezultate tė shkėlqyeshme. Pėr suksest dhe trimėrinė e dėshmuar ai u dekorua me shpėrblimin Silver Star (ylli i argjentė).

Gjenerali Clark ka kaluar pesė vite nė Qendrėn Kombėtare tė Ushtrimeve (NTC) nė Fort Irvin tė Kalifornisė, duke u aftėsuar si komandant i njėsiteve taktike. Ai gjithashtu ka pėrfunduar shkollimin nė Qendrėn Komanduese Kombėtare pėr Luftime, duke u aftėsuar pėr rolin e komandantit tė njėsive tė pėrziera. Gjatė kėsaj kohe ka zhvilluar metodologji tė reja ushtrimi nė artin ushtarak, duke pėrpiluar metodologji mė tė sukseshme ushtrimesh pėr njėsitet e rangut tė divizionit dhe tė korparmatės, pėr detyrat e reja nė kushte tė luftės moderne konvencionale dhe bėrthamore.

Gjenerali Clark ka pėrfunduar Akademinė ushtarake nė West Point tė New Yorkut, si kadeti mė i sukseshhėm, i pari nė rang. Ai gjithashtu ka pėrfundar studimet e larta tė ekonomisė dhe politikės nė Oksford tė Anglisė nė vitin 1966-1968. Gjatė kėsaj kohe, nė mbrėmjet studentore ai shfytėzonte rastin qė me argumentet e tij tė mbronte luftėn e Amerikės nė Vietnam. Ai ka njė numėr tė kosiderueshėm diplomash tė shkollave dhe kurseve tė ndyshme qofshin tė strukturave ushtarake apo tė atyre civile. Ndėr to mund tė veēohen: diploma e Kolegjit Kombėtar tė luftės, tė kolegjit tė Komandės sė pėrgjithėshme, tė oficerit tė njėsive tė blinduara, atė tė doktrinės sė pėrgjithėshme, tė Rengjerit dhe tė komandantit tė njėsive ajrore tė luftės. Nė vitin 1976-1977 gjenerali Clark ishte asistent special i drejtorit pėr buxhet nė Shtėpinė e Bardhė. Ai ishte gjithashtu asistent i profesorit tė shkencave Sociale nė Akademinė ushtarake tė SHBA-ve. Gjenerali Clark mban njė numėr te madh dekoratash, nga mė tė lartat shtetėrore ushtarake amerikane. Ato janė : Servis medal (tre ēmime); Silver Star, Legion of Merit (katėr ēmime); Bronze Star Medal (dy ēmime); Meritios Servis Medal (dy ēmime) dhe Army Commendation medal (dy ēmime).

Rruga e Wesly Clarkut nga vendlindja e tij nė Littel Rock e deri tek komanda e Pėrgjithėshme e NATO-s nė Mons tė Belgjikės ishte mjaft e mundimshme. Ai shumė i ri mbeti pa baba, por u adoptua nga bashkėshorti i ardhshėm i nėnės sė tij, Victor Clark. Kėtė gjė si dhe origjinėn e tij, Wesley e mėsoi shumė vonė, pas moshės 20 vjeēare. Ėshtė i lindur me 23 dhjetor tė vitit 1944. Babai i tij biologjik ishte Benjamin Jacob Kanne qė kishte origjinė hebreje, i ardhur nė Amerikė nga Rusia nė fund tė shekullit 19-tė. Clarku ėshtė i martuar me Gertrud Kirgiston nga Bruklini me tė cilėn ka njė femijė, Wesley i Riu, i cili studion nė Kaliforni.

Wesley Clark nuk duhet tė kuptohet si individ, por si njeri nga ata njerėz tė cilėt ndihmuan tė kemi atė qė ėshtė arritur sot nė Kosovė. Lista e atyre qė ishin tė kyēur nė mėnyrė tė drejtpėrdrejtė nė situatėn nė Ballkan ėshtė mjaftė e gjatė, por do tė duhet tė vėshtrohen ata qė me deklaratat dhe punėn e tyre ndihmuan nė punėn e gjeneralit Clark.

Me 23 mars sekretari i Pėrgjithėm i NATO-s Havier Solana urdhėroi komandantin e NATO-s pėr Evropė, gjeneralin Clark pėr fillimin e fushatės ajrore ndaj caqeve tė ushtrisė serbe. Ai tha "Kėtė vendim e morra pas konsultimeve me vendet anėtare tė NATO-s, pasi qė u bė e qartė se dėshtoi misioni diplomatik i Richard Holbrook-ut nė Jugosllavi". "Objektivi kryesor i NATO-s eshtė ndalimi i dhunės dhe shtypjes ndaj popullatės civile nė Kosovė"- vazhdoi Solana. Ai tha se NATO duhet tė marrė pėrgjegjėsinė dhe barrėn kryesore pėr paqe dhe qėndrueshmėri nė rajonin e Ballkanit.

Dihet se mė parė pėrpos Holbrook-ut nė Jugosllavi disa herė udhtoi pėr tu takuar me udhėheqėsin mė tė lartė tė shetit edhe gjenerali Clark. Askush nga ushtarakėt pėrėndimorė, por edhe njė numėr shumė i vogėl politikanėsh, kanė pasur rastin sikurse Clark-u, qė tė takohen dhe tė bisedojnė aq gjatė me Millosheviēin. Pasi ai e njihte mirė kasapin e Ballkanit, personalisht urdhėroi qė tė sulmohen ato objektiva qė do t'i shkaktonin me sė shumti dhembje dinastisė Millosheviē. Ai pra urdhėroi qė tė sulmohet rezidenca e Millosheviēit, televizioni privat i vajzės sė tij, fabrika e cigareve qė ishte pronė e djalit tė Millosheviēit si dhe shumė objekiva tė tjerė tė rėndėsishėm qė ndikuan nė mėnyrė tė drejtpėrdrejtė nė paralizimin e jetės nė Serbi.

Me 24 mars, Gjenerali Clark urdhėroi fillimin e sulmeve ajrore ndaj objektivave ushtarake serbe. Do tė thotė se u sulmuan bazat ushtarake serbe, njėsitė kundėrajrore, sistemet e radarėve. Nė kėto sulme pos raketave Tomahavk u pėrdoren edhe ato kryqėzuese tė cilat lėshoheshin nga anijet ushtarake qė ndodheshin nė detin Adriatik, por edhe nga bombarderėt strategjik amerikan B-52. Dy ditė mė vonė u bė edhe sulmi i parė raketor gjatė ditės.

Komandanti Clark kishte edhe brengat edhe dhembjet e tij sidomos gjatė javės sė parė tė sulmeve kur njėsitė kundėr-ajrore serbe rrėzuan aeroplanin luftarak F-117, por edhe zunė rob tre ushtarė amerikanė pas njė incidenti.

Pėrkrahja pėr Clark-un dhe sulmet ajrore tė tyre vinin duke u shtuar. Ato bėheshin edhe mė tė qarta nga zyrtarėt dhe ushtarakėt e ndryshėm. Edhe pse Aleanca Verio-atlantike ka 19 vende anėtare asnjėherė gjatė luftės nė Kosovė asnjė ushtarak i ndonjė shteti anėtarė nuk doli jashė kornizave tė kėsaj politike zyrtare ushatarake. Nė tė kundėrtėn disa prej deklaratave tė zyrtarėve ushtarak ishin edhe mė tė ashpra se ato tė gjeneralt Clark dhe sekretarit tė NATO-s Solana. Kėstu pra mė 1 prill 1999, Gjenerali Guthrie , shefi i Shtabit tė ushtrisė Angleze deklaroi se "ėshtė shumė optimist nė arritjen e fitores nga forcat aleate ndaj ushtrisė jugosllave". Ai kėtė e shpjegoi me faktin qė lufta e ftohtė nuk u fitua nga Rusia dhe Pakti i Varshavės, edhe pse ajo mund tė quhej rivale e denjė ushtarake. Lufta nė Gjirin Persik nuk u fitua nga Iraku edhe pse nė tė nuk ishte e kyēur NATO si tėrsi". Ai nėnvizonte se nuk duhet tė ketė asnjė dilemė nė fitoren e Aleancės, e cila pėr herė tė parė ėshtė futur njė konflikt si tėrėsi e sė cilės i janė bashkangjitur edhe tė tjera shtete anėtare tė Partneritetit pėr Paqe, gjithsej 37 vende.

Nė dobi tė sulmeve ajrore ishin edhe mediat evropiane. Mė 2 prill Reuters bėn tė njohur se masakrat e fundit tė ushtrisė dhe policisė serbe ndikuan nė ndryshimin e opinionit anglez pėr luftėn nė Kosovė. Ndėr tė tjerat thuhet se 75% e kėtij opinioni, nė raport me 34% tė javės sė kaluar, pėrkrahin sulmet ajrore tė NATO-s. Gjithashtu thuhet se 34% nga 19% tė javės sė kaluar janė nė favor tė dėrgimit tė forcave tokėsore nė Kosovė.

Sekretarja e SHBA-ve, Albright, me anė tė deklaratės sė saj mė 2 prill se "Millosheviēi ėshtė pėrgjegjėsi kryesor politik pėr tė gjitha masakrimet dhe dėbimet e popullsisė shqiptare", tregoi vendosmėrinė dhe pėrkrahjen zyrtare amerikane deri nė pėrfundimin e luftės nė Kosovė. Ajo u shpreh sė pėr parandalimin e tij, qeveria amerikane ka angazhuar njė numėr tė konsiderueshėm politikanėsh tė vyer , por garancia kryesor e ndalimit tė kėsaj masakre janė forcat ushtarake tė NATO-s dhe fushata e tyre ajrore ndaj caqeve serbe deri nė plotėsimin e tė gjitha kushteve tė caktuara nga bashkėsia ndėrkombėtare.

Ky ishte sinjal dhe njė pėrkrahje e mirė pėr gjeneralin Clark.

Pėr tė "zbutur" pak tonin ushtarak me 9 prill, Sekretari i Pėrgjithshėm i OKB-sė propozon planin pėr paqe nė Kosovė. Ky plan ishte pothuajse identik me atė tė NATO-s nė pėrmbajtjen e tijdhe kishte pesė pika:

- ndalimi i menjėhreshėm i tė gjitha aktiviteteve ushtarake dhe paramilitare tė njėsive serbe

- ndalimi i menjėhershėm i shpėrnguljes nme dhunė tė banorėve nga Kosova

- kthimi i pakusht i tė gjithė tė larguarve nga Kosova

- pėrdorimi i nje force ndėrkombėtare pėr sigurinė e qytetarėve dhe jetėsimin e kėtij plani

- ardhja e virifikatorėve ndėrkombėtarė nė Kosove

Me 10 prill, gjatė njė konference pėr shtyp tė ministrit britanik tė mbrojtjes, pėr herė tė parė u kyē edhe gjenerali Jackson, atėherė komandant i forcave pėr reagim tė shpejtė. Ky ishte hapi i parė i publikimit tė mėvonshėm tė komandantit tė KFOR-it. Gjenerali Jackson tregoi se ėshtė ushtarak i vėrtetė kur nė njė pyetje tė gazetarit iu pėrgjigj se nuk mund tė pėrgjegjet vetėm si ushtarak britanik, por si pjestar i komandės SACER. Ai pėrforcoi idenė se NATO-ja nė Evropė ka vetėm njė komandant, gjeneralin Clark, i cili merr vendime.

Me 17 prill ministri britanik i mbrojtjes, Henderson, gjatė njė konference pėr shtyp deklaroi se "Aleanca po vazhdon t'i shkaktojė dėme tė konsiderueshme ushtrisė jugosllave". Ai ishte i mendimit se brenda njė afati shumė tė shkurtėr pritet shkatėrrimi i plotė i arsenalit ushtarak jugosllav, e nė kėtė mėnyrė Millosheviēi do tė detyrohet tė gjunjėzohet dhe tė pranojė tėrheqjen e pakusht tė forcave ushtarake dhe policore nga Kosova.

Ai pėr herė tė parė bėri publike se vetėm nė detin Adriatik dhe Jon kanė vendosur mbi 33 luft-anije tė ndryshnme, tri bartėse aeroplanėsh, njė bartės helikopterėsh, 18 anije shkatėrruese dhe fregata si dhe disa nėndetėse dhe anije pėr furnizim. Ai tha se numri i pėrgjithshėm i aeroplanėve ushtarak ėshte 600 me tendencė rritje, kuptohet sipas kėrkesės sė gjeneralit Clark.

Njė ditė mė vonė, gjenerali Clark gjatė njė vizite tek njėsitė e Aleancės nė Maqedoni tha se ėshtė i bindur se Millosheviēi do tė ballafaqohet me shkatėrrimin e plotė tė njėsive policore dhe ushtarake serbe nė Kosovė, por edhe nė Jugosllavi, nė rast tė mospėrmbushjes sė kėrkesave tė NATOs.

Pas kėrkesės sė gjeneralit Clark pėr dėrgimin e helikopterėve "apache", me 19 prill sekretari i NATO-s Havier Solana urdhėroi qė helikopterėt tė nisen pėr nė rajon dhe tė jenė tė gatshėm pėr aksion. Fjala ishte pėr helikopterėt AH-64 tė specializuar pėr shkatėrrimin e objekteve tė blinduara serbe, gjatė sulmeve ditėn dhe natėn. Raketat me tė cilat janė tė paisur kėta helikopter, mundė tė gjuajnė me sukses edhe mbi forcat e pėrqėndruara tokėsore tė ushtrisė serbe.

Pėrdorimin e helikopterėve "apache" nė Kosovė gjenerali Clark e shpjegoi me faktin se "Pas bindjes se bombardimet e objektivave serbe nga lartėsitė e mėdha nuk po japin rezultate tė dėshiruara, prandaj duhet tė gjuhen nga lartėsi mė tė vogla. Kjo nėnkupton rritjen e saktėsisė sė qėllimit tė caqeve nė 100%.

Shetet pėrreth me dėshirėn qė t'i arfohen sa mė tepėr strukturės sė NATO-s dhanė ndihmesėn e tyre. Kėshtu pra me 20 prill Bullgaria e lejoj NATO-n tė shfytėzoj hapsirėn e saj ajrore, pas garancive tė marra nga Aleanca pėr sigurin e territorit tė saj nė rast tė sulmeve ajrore. Hapa tė ngjashėm nėrmorrėn edhe shtetet e tjera nė regjion. Nė kėtė mėnyre lehtėsohej fluturimi dhe rritej siguria e aeroplanėve, sepse ata kishin mundėsi qė tė futen dhe dalin nė tė gjitha drejtimet rreth Serbisė.

Nė mbledhjen e mbajtur nė New York, me 23 prill, 19 vendet anėtare tė NATO-s vendosėn tė bėjnė tė gjitha pėgatitjet pėr dėrgimin e forcave tokėsore nė Kosovė. Thuhej se hyrja nė Kosovė dhe Jugosllavi duhet tė bėhet nga tri drejtime, nga Maqedonia, Hungaria dhe Shqipėria.

24 maj 1998, ministri i mbrojtjes sė Britanisė deklaroi se "NATO ka pėrparėsi futjen e forcave pėr zbatimin e marėveshjes, pas tėrheqjes sė ushtrisė serbe, ēka nuk do tė thotė se Aleanca nuk do tė ndėrhyjė me forca tokėsore nė rast se ushtria serbe nuk i pėrmbush kėrkesat brenda njė afati tė caktuar"

Mė 18 qershor pas marėveshjes sė nėnshkrar mes pėraqėsuesve tė KFOR-it dhe atyre tė UĒK-sė, gjenerali Clark, duke mos fshehur knaqėsinė deklaroi " Jam i bindur se qysh nga mesnata e sotme do tė kemi fillimin e ēarmatimit tė UĒK-sė". Ai gjithashtu shprehu knaqėsinė e tij pėr bashpunimin e pjestarėve tė UĒK-sė si dhe komandatėve tė tyre me strukturėn komanduese tė KFOR-it.

Njė javė mė vonė Wesley Clark deklaroi se ēarmatimi i UĒK-sė ka filluar dhe se do tė vazhdojė deri nė pėrmbushjen e plotė tė marrėveshjes. Ai ndėr tė tjera tha se kupton dhimbjen dhe shqetėsimin e popullit shqiptarė, posaēėrisht tė ushtarėve e tė UĒK-sė, por tani askush nuk ka nevojė tė mbajė armė, sepse KFOR garanton sigurinė e tė gjithėve nė Kosovė.

Clark ka shprehur nė vazhdimėsi vendosmėrinė e tij pėr mosndarjen e komandės sė KFOR-it siē e dėshironte Rusia por edhe Serbia. "Janė marrė tė gjitha masat pėr suksesin e operacionit", deklaroi ai. "KFOR-ido tė ketė komandė tė njehsuar, edhe pse vendet e veēanta do tė ruajnė komandėn mbi strukturat e veta ushtarake", vazhdoi gjenerali.

Gjenerali Clark disa herė ka vizituar Kosovėn, pas vendosjes sė forcave tė KFOR-it. Duhet veēuar vizitėn e tij nė qytetin e Mitrovicės sė ndarė dhe premtimin qė i dha popullit tė Kosovės se nuk do tė ketė ndamje tė qytetit, kuptohet as tė Kosovės. Para disa ditėsh ai ishte njėsive ushtarake Holandeze tė vendosura nė Rahovec. Gjatė kėsaj vizite, si edhe herave tė tjera, gjenerali Clark shfytėzoj rastin tė bėjė apel tek popullsia civile tė kthehet nė vendbanimet e tyre duke ju garantuar tė gjithėve siguri tė plotė nga forca t e KFOR-it.

Pėr ushtarakun kėnaqėsia mė e madhe ėshtė fitorja. Kur dihet se humbjet nė radhėt e Aleancės ishin vetėm tė natyrės materiale, kėnaqėsia shtohet edhe mė shumė. Kėtė kėnaqėsi e ndan edhe populli ynė i cili edhe pse ndodhej buzė asgjėsimit fizik kurrė nuk humbi shpresėn pėr njė Kosovė tė lirė.

Kosova vazhdon tė jetojė. Ajo merr frymė mė lehtė nė ditėt e para tė lirisė sė saj. Mundimet, lotėt, gjaku i derdhur kosovar me ndihmėn e madhe tė Aleancės Verio-Atlantike solli rezultatat e para. Kėmba e okupatorit barbar serb me kurrė nuk do tė shkelė nė trojet tona.

Rifat Haxhijaj


COPYRIGHT ©2001 WWW.PASQYRA.COM PASQYRA - INFO WEBMASTER NDRYSHUAR MË:. 21.10.2004 22:59
ASNJË ARTIKULL NUK MUND TË BOTOHET PA LEJEN ME SHKRIM TË REDAKSISË