Faktori
ndërkombëtar denoncon
ME
MAQEDONINË QEVERISË MAFIA
Shkrua
Naser SELMANI
"Çdo shtet ka mafi. Vetëm në Maqedoni, mafia
ka shtet".
Kjo
është thënia që shpesh e përdorin përfaqësuesit
e institucioneve të ndryshme ndërkombëtare për
të pasqyruar nivelin e lartë të korrupsionit dhe
krimit të organizuar që mbretëron në Maqedoni.
Korrupsioni dhe krimi i organizuar është mëkati më
i madh, për të cilën me të madhe fajësohet
qeveria e kryeministrit Lubço Georgievski, nga opozita dhe
ndërkombëtarët, veçanërisht pas mbarimit
të luftës.
Me pushtetin në Maqedoni qeverisin dy parti nacionaliste, ajo
maqedonase e kryeministrit Lubço Georgievski dhe partia shqiptare
PDSH, e Arben Xhaferit. Për herë të parë publikisht
për përfshirjen në korrupsion të qeverisë
së Georgievskit ka akuzuar Grupi Ndërkombëtar i Krizës.
Në raportin e kësaj organizate joqeveritare, por me ndikim
në qarqet evro-atlantike, si bartës të krimit të
organizuar dhe korrupsionit në Maqedoni përmenden kryeministri
Georgievski, kryetari i Parlamentit Stojan Andov dhe nënkryetari
i PDSH-së Menduh Thaçi.
Akuzave
kundër qeverisë aktuale më vonë iu bashkangjitën
edhe përfaqëues zyrtarë ndërkombëtarë.
I pari ishte ambasadori amerikan në Shkup, Lorens Batler, i
cili pat deklaruar se korupsioni dhe krimi pengonin zhvillimin ekonomik
të vendit. Dyshime të hapura se qeveria maqedone është
e korruptuar filluan të shfaqin edhe zyrtarë të Bashkimit
Evropian. Vërejtjet kundër qeverisë kishin të
bëjnë me menaxhimin jo të drejtë nga përfaqësues
qeveritarë të ndihmave evropiane dedikuar për kapërcimin
e pasojave të luftës. Bile evropianët lansuan idenë
për emërimin e një revizori evropian për Maqedoninë,
i cili do të kontrollonte përdorimin e drejtë të
fondeve evropiane për rikonstruimin e vendit..
Dhe në fund të akuzave të drejtpërdrejta kundër
qeverisë aktuale të Maqedonisë për implikim
në krim dhe korrupsion ia vuri kapakun profesori amerikan Robert
Hislop, i cili para dy javësh në Shkup promovoi një
fletushkë me titull Qetësi para stuhisë,
në të cilën analizon rolin e rrjetit të krimit
të organizuar në nxitjen e luftrave etnike. Ai pohon se
një ndër shkaqet kryesore të luftës është
pikërisht krimi i organizuar dhe korrupsioni.
Sipas të dhënave të profesorit Hislop, Maqedonia
është e përfshirë në të gjitha rrjetet
e krimit të organizuar ballkanik, duke filluar nga emigracioni
ilegal, prostitucioni, trafikimi i paligjshëm i duhanit, armëve,
drogës e deri të privatizimet e dyshimta të pronës
shtetërore dhe abuzimeve me fondet publike.
Përfshirja e Maqedonisë në rrjetet kriminale nuk
është i rastësishëm. Pozita e saj është
kyçe në funksionimin e këtyre trafiqeve tejkontinentale,
që fillojnë nga Azia dhe mbarojnë në Evropën
Perendimore. Edhe mafia si duket e ka kuptuar drejt thënien
e Bizmarkut se kush e kontrollon Maqedoninë, e kontrollon gadishullin
ballkanik. Ky vend i vogël ballkanik lidh Beogradin me Selanikun
në detin Egje, dhe Stambollin me Durrësin në Mesdhe.
Prostitucioni
dhe droga
Rrjeti ballkanik i prostitucionit ilegal fillon në Bullgari,
ku mblidhen prostituta nga të gjitha vendet e Evropës
Lindore dhe përmes kufirit bullgaro-maqedon kalojnë në
trevat shqiptare të Maqedonisë Perëndimore. Këtu
sipas profesorit amerikan bëhet dorëzimi i prostitutave
për të cilat makrot shqiptarë paguajnë çmim
prej 500 deri 2.500 dollarë amerikanë. Një pjesë
e vajzave mbeten të punojnë nëpër klubet e natës
te pronarët shqiptarë, që përgjatë rrugës
Tetovë - Gostivarë kanë mbirë si këpurdhat
pas shiut, ndërsa pjesa tjetër përmes portave detare
të Shqipërisë transportohen në Itali dhe vazhdojnë
për në tregjet ilegale të prostitucionit në
Evropën perëndimore.
Hislop thotë se edhe droga ndjekë të njejtën
rrugë. Opiumi i destinuar për Evropën ka prejardhje
nga Pakistani, Irani, Afganistani dhe Kaukazi. Ai pastaj përpunohet
në heroinë në Turqi dhe fillon rrugëtimin e
tij ballkanik. Sipas disa vlerësimeve të shërbimeve
të zbulimit të vendeve perëndimore nga tregëtia
e paligjshme me "mish të bardh" dhe me "miellin
vdekjeprurës" në vit qarkullojnë nga 400 miliardë
dollarë.
Kontrabanda
me cigare
Industria
e kontrabandës së cigareve është një biznes
i madh, sepse Maqedonia është prodhues i madh i duhanit.
Riprodhimet e rrejshme te Malboros paketohen me shenjë mbrojtëse
dhe dërgohen në Serbi, Kosovë dhe Mal të Zi,
prej ku nisen për Evropën perëndimore, pohon profesori
Hislop.
Por ka edhe njoftime të tjera rreth kontrabandës me cigare
në Maqedoni. Burime jozyrtare thonë se kontrabanda me
cigare është sekret publik, ndërsa dihet edhe si
praktikohet edhe pse dëshmi zyrtare nuk ka. Kryesisht cigaret
furnizohen prej Holandës, ndërsa në Maqedoni hyjnë
përmes aeroportit të Shkupit. Prej këtu përmes
kamionëve shpërndahen në drejtim të Serbisë,
Kosovës dhe Malit të Zi. Maqedonia është eskportues
edhe i cigareve të falsifikuara, të cilat prodhohen në
kombinatin e duhanit në Kumanovë, me të cilin udhëheq
një familijar i afërt i kryeministrit Lubço Georgievski.
Kombinati ilegalisht punon edhe në ndërimin e tretë
për të prodhuar cigaret falso të prodhimit grek dhe
britanik, Asos dhe Regal.
Ish ministri i punëve të brendshme të Maqedonisë,
Pavle Trajanov, para do kohe publikisht akuzoi nënkryetarin
e PDSH-së Menduh Thaçin se është prijës
i biznesit me kontrabandën e cigareve në Maqedoni.
Duke sqaruar lidhjet e të ashtuquajtures mafia shqiptare dhe
pushtetit maqedonas profesori amerikan do të konstatojë:
"Operacionet e trafikimit të udhëhequra nga shqiptarët
nuk do të mund të ekzistonin pa përkrahjen e maqedonasve
në pushtet. Mu këtu shihet simbioza mes kriminalitetit
social shqiptar dhe korrupsionit shtetëror maqedonas. Grupeve
të organizuara kriminele u nevojitet miratimi i ayre në
pozita të pushtetit që të sigurojnë kalim të
sigurt të të mirave. Meqënëse personeli i policisë,
doganës, gjyqësisë është kryesisht i përbërë
nga maqedonasit etnik, vetë maqedonasit paraqesin lidhje vitale
në rrjetin e mafias. Në fund të fundit, rajonet e
Maqedonisë Lindore që kufizohen me Bullgarinë-pika
e e hyrjes së drogës dhe prostitutave, është
qind për qind i banuar nga maqedonasit etnik".
Privatizimi
kriminal
Në
fakt në Maqedoni sundimi i ligjit është zëvendësuar
me sundimin e parasë dhe lidhjeve personale. Më të
korruptuar në shoqëri, sipas disa analizave në Maqedoni
janë shërbimet doganore, policia, shëndetësia
dhe administrata tatimore.
Aktivitetet kriminale në Maqedoni u keqësuan me ardhjen
në pushtet të kaolicionit VMRO-DPMNE e PDSH, mirëpo
rrënjët krimi i kishte qysh në qeverinë e mëparshme,
e cila qeverisi vendin nga pavarësia e deri në vitin 1998.
Struktura e atëhershme politike për të krijuar hapësirë
të nevojshme për aktivitete të paligjshme me qëllim
që të pasurohet brenda natës filloi partizimin e
administratës publike, duke u nisur nga shërbimet e ndryshme
policore e deri te gjyqet. Në situatë kur policisë
dhe gjyqeve u ishin lidhur duart dhe ishin pamundësuar ta kryejnë
punën e tyre, pushteti ekzekutiv i kishte duart e lira, që
të zhytet thellë e më thellë në aktivitete
kriminale.
Njëra ndër dukuritë negative të pushtetit të
udhëhequr nga ish presidenti Kiro Gligorov ishte privatizimi
kriminal dhe thyerja e sanskioneve që aplikoheshin kundër
Serbisë. Përmes tyre oligarkia e atëhershme socialdemokrate,
në krye me Cërvenkovskin siguronin shuma të majme
devizash, të cilat deponoheshin nëpër bankat zvicërane
dhe qipriote.
Privatizimi i pronës shoqërore në Maqedoni ishte
një vjedhje klasike. Socialdemokratët me qëllim zgjodhën
një model joefikas të privatizimit, që do tju
mundësonte përvetësimin e pronës shoqërore,
të cilën e kishin krijuar me vite qytetarët e vendit.
Ky lloj privatizimi nuk i arriti prioritetet kryesore që ka
çdo proces i privatizimit në shoqëritë socialiste
në tranzicion, ngritjen e efikasitetit të ekonomisë
së vendit dhe sigurimin e mjeteve materiale me të cilat
shteti do të zbuste gjendjen sociale të punëtorëve
që do humbnin vendet e punës nga transformimi i kapitalit.
Nodhi thjesht vjedhja e pasurisë shtetërore për tu
krijuar një klasë e re kapitaliste. Ardhja në pushtet
e VMRO-DPMNE dhe PDSH-së vetëm i radikalizojë këto
rrjedha në kontekst negativ. Tek e fundit nga pavarësimi
i Maqedonisë një gjë u bë qartë si dita
se partitë politike, si ato maqedonase ashtu edhe ato shqiptare
synojnë të vijnë në pushtet, jo për shkak
të parimeve politike, por për shkak të përfitimeve
materiale që vijnë me marrjen e pushtetit dhe qeverisjen
me fondet publike.
Meqë pjesën më të madhe të ndërmarrjeve
atraktive i kishte grabitur oligarkia socialdemokrate e Cërvenkovskit,
kur erdhi në pushtet Georgievski pak gjë i kishte mbetur
për të privatizuar, prandaj filloi pa pardon të abuzojë
me pronën e mbetur shtetërore. Pa shpallur tendër,
por duke bërë marrëveshje në katër sy i
shiti Rafinerinë e vetme të naftës një kompanie
greke, por burime anonime bëjnë të ditur se rafineria
e Shkupit ishte blerë me paratë e mafias ruse. Pastaj
shpejt e shpejt privatizoi Telekomin, tashti ka në planë
të privatizojë Elektroekonominë. Mediat e vendit
spekulonin se qeveria aktuale për shitjen e Telekomit ka marrë
provizion prej afro 100 milion markash gjermane. Shuma prej 600
milion DM, aq sa kushtoi telekomi u harxhuan gjatë luftës
së viti të kaluar dhe dreqi e di se si janë përdorur.
Në fillim të luftës ajo që doli në opinion
ishte se ish ministri i mbrojtjes Luben Paunovski, prej fondeve
të ministrisë kishte bartur 5 milion dollarë në
xhirollogari të farefisit për furnizime për nevojat
e ministrisë, që kishin qenë fiktive.
Skema tjetër e korupsionit që funksionon nën pushtetin
e VMRO-PDSH-së është marrja nën kontroll e insitucioneve
shtetërore duke emëruar ndonjë anëtarë
partie në postin e drejtorit. Më atraktive janë ndërmarrjet
publike, siç janë aeroportet, posta, dogana dhe duke
keqpërdorur funksionin e tyre partitë grumbullojnë
para të majme.
|