Vërshimet
në Evropën Qendrore
VISARET E KULTURËS ÇEKE NË MËSHIRËN
E UJËRAVE
Shkruan:
Ulpiana MULA, gazetare te Evropa e Lirë
Vinohradi,
një nga lagjet më luksoze të Pragës, zgjohet
madhështor dhe shpërfillës ndaj trallisë së
fundit që kaploi vendin. Për një turist të cilit
i rastis të kalojë së pari në parkun e madh
të kodrinës ku për shekuj me rradhë harliseshin
vreshtat e mbretit, imazhet e transmetuara nga dhjetra mijëra
televizionet e botës duken pothuaj lajthitje e derize="3">Vi
edhe tradhti ndaj trupave të zhveshur të pragistëve
që rreziten nën diellin, çuditërisht të
bollshëm të kësaj fundvere.
Temperaturat
janë rritur dukshëm në kryqytet dhe përgjithësisht
në krejt territorin e Republikës Çeke. Nëse
nuk viziton pjesën e vjetër të Pragës, asgjë
nuk ti kujton më ditët e furtunshme që i shndërruan
zhvillimet në kryeqytetin e Çekisë në kryetituj
të mediave botërore. Dhe të mendosh se jo më
larg se javën e kaluar lumi kryesor Voltava doli nga shtrati
në shumicën e gjatësisë së shtrirjes, duke
përmbytur qytezat Çeske Krumllovi dhe Bugjejovice.
Më
14 gusht, sasia e ujit në lum arriti 4 mijë e 500 metra
kub në sekondë, kurse përmbytja e shkaktuar konsiderohet
si më katastrofalja për qytetin prej vitit 1890. 220 mijë
njerëz u evakuuan, një e treta e tyre presin të kthehen,
disa qindra mijëra të tjerë janë shprehur të
gatshëm të ndihmojnë në çdo formë
që munden. Episodet e solidaritetit të manifestuar, thonë
vëzhguesit, nuk janë parë që prej kohës
së pushtimit rus, në vitin 1968.
Kryeministri
Vladimir Shpidlla, shpalli gjendjen e jashtëzakonshme në
Pragë dhe në zonën Bohemisë kurse së fundi
ai kumtoi se në mbledhjen e jashtëzakonshme të qeverisë
është vendosur të zgjatet për një periudhë
të pacaktuar gjendja e jashtëzakonshme në zonat më
të prekura nga vërshimet. Ende, 25 stacione metroje janë
mbyllur kurse qarkullimi me automjet apo tramvaj u përngjan
në rastin më të mirë mundimeve të purgatorit
dhe në rastin më të keq atyre të ferrit. Pjesët
e qytetit me afro dy milionë banorë lidhen mes veti vetëm
përmes dy urave kryesore.
Bashkimi
Europian ka premtuar të ndihmojë vendet kandidate dhe
në rastin e Çekisë, zyrtarë dhe analistë
supozojnë se shuma do të jetë diku rreth 60 milion
euro. Para këto të nevojshme por që zor se do të
mbushin arkën e buxhetit, po të kihen parasysh dëmet
jashtëzakonisht të mëdha ekonomike që shkaktuan
përmbytjet. Sipas kryeministrit Shpidlla ato arrijnë në
2 deri 3 miliardë euro.
Ujrat
kanë dëmtuar pjesën e vjetër të qytetit,
përfshirë lagjen historike hebreje, zonë kjo nën
mbrojtjen e UNESKOs. E trishtuar të imagjinohet Praga përveçse
elegante!
Në
1983-shin kur shkruante Lehtësia e papërballueshme
e qenies, Milan Kundera, shkrimtari çek me famë
ndërkombëtare, thoshte se pas Luftës së Dytë
Botërore çekët ndjenin komplekse inferioriteti
kur krahasonin ndërtimet e paprekura të shekullit të
14 në qendër të qytetit me gërmadhat e Varshavës,
Dresdenit, Këlnit, Budapsetit apo Berlinit. E në këtë
kuptim, Praga sot nuk ka asnjë arye për tu ndjerë
inferiore. Shkatërrimet me siguri ja kanë kaluar atyre
në kryeqytetet fqinje. Komuniteti hebre vlerëson se dëmet
në monumentet e trashëgimisisë kulturore i kalojnë
të 120 milionë koronat (monedha vendase) të barazvlefshme
me afro 4 milion euro. Pjesa historike lundron në ujë
dhe përngjan më shumë me Venecian sesa me vetveten.
Thuajse një ndër 10 shtëpi apo banesa, sipas specialistëve,
rezikon të shembet në muajt e ardhshëm.
Pezull
në ajër qëndron droja për përhapjen e epidemive.
Dhe ende më problematike tani është mundësia
e rrjedhjes së lëndëve toksike nga kompleksi kimik
Spolana, 15 kilometra në veri të Pragës. Autoritetet
druajnë se sasia e lëndëve të tilla si mërkuri
dhe dioksina mund të kontaminojnë rajone të tëra
të Evropës Qendrore. Por ministrat e ambientit të
Gjermanisë dhe Çekisë të cilët vizituan
të martën kompleksin, thanë se nuk paraqitet asnjë
rrezik imediat për përhapjen e këtyre lëndëve
toksike dhe se niveli i pesticideve nuk ka ndryshuar si rrjedhojë
e përmbytjeve.
E
në gjithë këtë rrëmet më vjen ndërmend
se togfjalëshi e mori lumi nuk është
metaforë apo thjesht një shprehje popullore. Në Pragë,
më qëlloi të ndërgjegjësohem për kuptimin
e tij të vërtetë.
|