PAVARËSIA
E KOSOVËS DHE BASHKIMI KOMBËTAR
Shkruan:
Hysamedin FERAJ
Këtu
do të shqyrtohet shkurt një marrdhënie e çuditshme
ndërmjet idesë së pavarësisë së Kosovës
dhe bashkimit kombëtar shqiptar. Në fund do të tërhiqet
vëmendja drejt një fushate të pritshme që do
ta zhvillojnë vetë një pjesë e shqiptarëve
për të realizuar programet nacional-shoviniste serbe e
greke sipas të cilave shqiptarët nuk janë fare komb
por "kombe' të ndryshme që duhen mbajtë të
coptuar e nën kontrollin e kombeve të mirëfillta
serbe e greke. Në krye të kësaj fushate po konkuron
për t'u vënë Ibrahim Rugova si "terminator"
(përmbarues).
1.
Rugova: barazimi i Shqipërisë me Serbinë
Si
meritë e veçantë e Rugovës shpesh paraqitet
"pavarësia" e tij nga udhëheqja e Shqipërisë.
Kjo, megjithkëtë, është thikë me dy presa:
ka anën e vet të mirë dhe anën e vet të
keqe. Ana e keqe është vënë shumë në
dukje nga rivalët e tij "thaçistë". Ana
e mirë është vënë shumë në dukje
nga mbështetësit e tij "rugovistë". Këtu
do të kujtohet vetëm shkurt ana e mirë, ndërsa
theksi do të vihet në anën e keqe sepse tani bëhet
e rëndësishme kjo anë: çka ka qenë e
mirë dje mund të bëhet e keqe sot, ose çka
ka pasë peshë të vogël dje mund të marr
peshë të madhe sot.
Dihet se Shqipëria, fatkeqësisht, nuk ka pasë në
krye politikan të aftë as për të ndjerë
mirë për Shqipërinë, as për të menduar
dhe as për të vepruar mirë për Shqipërinë
e shqiptarët. Kur Berisha i kërkoi Rugovës më
1996 të rreshtohet në demostrata krahas Drashkoviçit
kundër Millosheviçit sepse i kishte vjedhë votat
opozitës së atëherëshme serbe "zajedno",
Rugova bëri mirë që nuk dëgjoi. Berisha bënte
sikur nuk e dinte se Kosova kishte shpallë pavarësinë
dhe nuk kishte punë me zgjedhjet në Serbi që ishin
institucion dhe çështje e mbrendëshme e Serbisë.
Kur më 1998 Nano i kërkoi, ashtu si Berisha, të heqë
dorë nga insitucionet paralele dhe të kthehet në
institucinet serbe, Rugova bëri mirë që nuk e dëgjoi.
Por Rugova bëhet njëlloj si Berisha, Nano dhe barazohet
me ta, e ndoshta bëhet më i dëmshëm kur barazon
Shqipërinë me Serbinë. Ky barazim bëhet shpesh
nga Rugova i cili e ka bërë zakon të shprehet: "Kosova
e hapur njëlloj si ndaj Shqipërisë edhe ndaj Serbisë",
"Kosova e pavarur nga Serbia dhe Shqipëria", "Kosova
të ketë simbolikën (flamurin, himnin, stemën
etj.) e veçantë nga Shqipëria" etj. Pse këto
ide, ndjenja dhe veprimtari janë edhe të gabuara, edhe
të dëmshme për shqiptarët?
Barazimi i Shqipërisë me Serbinë, edhe sikur të
mos kishim asnjë ndjenjë, të ishim njerëz pa
ndjenja e pa moral apo robot, është mendërisht i
gabuar, shumë i gabuar. Le të analizojmë disa aspekte:
Së pari, "rugovistët" mund të thonë
se këto shprehje ai i përdorë për taktikë,
për t'i mbushë mendjen botës se nuk kërkohet
"Shqipëria e Madhe" apo "Kosova e Madhe",
por në të vërtetë ai e do edhe Shqipërinë,
edhe bashkimin kombëtar. Bota kërkon sot nga udhëheqësit
shqiptar (të Shqipërisë e të Kosovës) të
garantojnë se nuk kërkojnë bashkimin. Mirëpo,
bashkimi është fazë e mëvonshme, mbasi të
arrihet pavarësia etj., etj.
a) Qoftë edhe si taktikë ka një kontradiktë
logjike, është, siç u tha, mendërisht e gabuar.
Në qoftë se Rugova "taktizon" kur e barazon
Shqipërinë me Serbinë, atëherë edhe Berisha
e Nano "taktizojnë" kur "e barazojnë"
Kosovën me Serbinë por në të vërtetë
e duan bashkimin kombëtar. Pra, në qoftë se të
dy palët taktizojnë, dhe taktizojnë siç u
kërkohet, në të njëjtin drejtim, atëherë
nuk kuptohet se pse Rugova nuk shkon mirë me udhëheqësit
e Shqipërisë dhe pse duhet lavdëruar për "pavarësinë"
nga udhëheqësit e saj.
b) Rugovës i lejohet "të taktizojë" siç
ia kërkon bota, ndërsa udhëheqësve të Shqipërisë
nuk u lejohet. Teorikisht edhe kjo mund të jetë, por atëherë
duhet treguar se Shqipëria është në gjendje
të përballet me presionin botëror, ndërsa Kosova
nuk është në gjendje, prandaj Shqipërisë
nuk i lejohet të taktizoj ndërsa Kosovës i lejohet.
Mirëpo nga të dhënat e njohura deri tani del se Shqipëria
nuk është shumë më e fuqishme se Kosova në
arenën botërore sa të mos ketë nevojë të
"taktizojë".
c) "Rugovistët" thonë se Rugova "taktizon"
ndërsa udhëheqësit e Shqipërsië janë
me ndjenja, me të vërtetë kundër bashkimit kombëtar.
Në fakt këta të fundit kurrë nuk kanë arritë
deri në këtë gradë që ka arritë Rugova
sa të barazojnë Kosovën me Serbinë, siç
e barazon Rugova Shqipërinë me Serbinë, kurr nuk
janë shprehë se Serbia dhe Kosova janë njëlloj
për ta, se kërkojnë marrdhënie të njëllojta
etj. Prandaj, një mundësi tjetër, po kaq e bazuar
është edhe që Rugova është me ndjenja,
me të vërtetë kundër bashkimit kombëtar
ndërsa udhëheqësit e Shqipërisë vetëm
"taktizojnë" por në të vërtetë
e duan bashkimin kombëtar. Mundësia për t'i vërtetuar
apo hedhë poshtë këto dy pohime është e
njëllojtë, prandaj askush nuk mund të thotë
se di diçka të sigurtë për to (për ndjenjat).
d) Nga ato që të gjithë mund të shohin, të
kontrollojnë e të vërtetojnë janë qëndrimet
e njëllojta, praktikat e njëllojta, veprimtaritë
dhe sjelljet reale. Nga njohja e këtyre mund të thuhet
vetëm se, ose të dy palët taktizojnë dhe atëherë
nuk ka kuptim pse Rugova ka bërë mirë që është
"prishë" me udhëheqjen e Shqipërisë,
ose të dy palët janë kundër bashkimit kombëtar
dhe atëherë përsëri nuk ka kuptim pse janë
"prishë". Nga pikëpamja kombëtare në
të dy rastet Rugova del njëlloj si udhëheqësit
e Shqipërisë dhe nuk ka asnjë gjë për t'u
lavdëruar pse është "prishë" me ta.
e) Apo ndoshta nuk është prishë fare me ta? Apo ndoshta
është Rugova pikërisht bashkëpunuesi më
i ngushtë në Kosovë me Berishën, Nanon e të
tjerët kundër bashkimit kombëtar, siç e dëshiron
Serbia e Greqia, dhe për ta mbuluar këtë bashkëpunim
bëjnë sikur nuk shkojnë mirë, ndërkohë
që merren vesh për mrekulli? A mos ndoshta është
taktizim "prishja" dhe strategjik bashkëpunimi kundër
bashkimit kombëtar? Edhe për këtë s'mund të
thuhet gjë me siguri, ndonëse objektivisht, në realitet
del se është kështu: ata po veprojnë bashkërisht
kundër bashkimit kombëtar, jo vetëm të tanishëm,
por edhe në të ardhmen. E, çka e shqetëson
Serbinë e Greqinë është pikërisht e ardhmja.
Tani për tani serbët e grekët mund të pajtohen
se Serbia e ka humbë Kosovën. Puna është vetëm
që Kosova dhe Shqipëria të mos bashkohen asnjëherë
në të ardhmen.
Pra, përmbledhtas mund të thuhet se, në qoftë
se Rugova, Berisha, Nano etj., taktizojnë kur dalin kundër
bashkimit kombëtar, atëherë nuk ka kuptim "prishja"
e Rugovës me udhëheqësit e Shqipërisë dhe
as meritë se është "i pavarur" prej tyre
kur vepron njëlloj bashkë me ta. Në qoftë se
e kanë seriozisht qëndrimin kundër bashkimit kombëtar,
atëherë, prapë "prishja" nuk ka kuptim
sepse të dy palët janë të pajtuar të veprojnë
kundër këtij bashkimi dhe, prapë Rugova nuk ka ndonjë
meritë se ëshë "i pavarur" nga udhëhqeja
e Shqipërisë sepse vepron njëlloj e bashkë me
ta kundër bashkimit. Që njëra palë taktizon,
ndërsa tjetra e ka seriozisht është një mendim
që askush nuk mund ta vëretoj e të jetë i sigurtë
sa kohë që të dy palët veprojnë, sillen
e flasin njëlloj. Mendimi i pambështetur në asgjë
të sigurtë i takon fushës së iracionales dhe
nuk përbën bazë për diskutim logjik, racional.
Së dyti, barazimi nga Rugova i Shqipërisë me Serbinë
është i gabuar edhe faktikisht. Serbia ka kryer krime
dhe i ka shfarosë shqiptarët e Kosovës për shekuj
me radhë. Pa shkuar shumë herët në shekuj, vetëm
në fund të shekullit XIX Serbia ka dëbuar e ka shfarosë
me thika e plumba, në dimrin që ka ngrirë mijëra
shqiptar nga rrethi i Nishit gati gjithë popullsinë shqiptare
që edhe sot janë "muhaxhirë" në vendin
e vet në Kosovë. Serbia u ka ndaluar gjuhën shqipe,
simbolikën shqiptare, i ka dhunuar e torturuar për të
ndërruar besimin fetar, i ka përzënë për
Turqi, i ka varrosë shqiptarët e Kosovës të
gjallë në varre masive. Këso lloj krimesh ndaj Kosovës,
sa del nga dokumentet që njihen deri sot, nuk ka kryer asnjëherë
Shqipëria. Por Rugova e barazon Shqipërinë me Serbinë,
vendos simetri, kërkon të ketë marrdhënie të
njëllojta, të jetë njëlloj e hapur etj. Kjo
siç shihet është gabim sepse nuk mbështetet
në dokumente, nuk ka fakte se Shqipëria dhe Serbia kanë
qenë njëlloj ndaj Kosovës, prandaj kur Kosova të
fitoj pavarësinë t'i trajtoj njëlloj si Shqipërinë,
si Serbinë.
Së treti, në qoftë se Rugova e ka fjalën për
barazim të Shqipërisë me Serbinë në shekuj
atëherë barazimi nuk ka kuptim sepse për vitet e
shekujt para shpalljes së pavarësisë nuk ka kuptim
termi Shqipëri sipas kufijve që ka sot, atëherë
Kosova është vetë Shqipëri. Në qoftë
se e ka fjalën për periudhën mbas shpalljes së
pavarësisë, atëherë prap nuk mund të provohet
se shteti i quajtur Shqipëri ka kryer të njëjtat
krime që ka kryer Serbia ndaj Kosovës. Shteti i quajtur
Shqipëri mund të mos e ketë ndihmuar sa duhet Kosovën
në luftën kundër Serbisë, ndonjëherë
mund t'i ketë sjellë edhe dëme me politikën
e vet, por kurrë nuk barazohet me Serbinë në krimet
që ka kryer Serbia ndaj Kosovës. Shqipëria ndoshta
nuk e ka ndihmuar shumë Kosovën por së paku jo rrallë
ia ka lehtësuar dhimbjet e ia ka fashuar disa plagë. Kur
iknin të tmerruar e të frikësuar nga ushtritë
serbe shqiptarët e Kosovës jo rrallë dhe masivisht
kanë gjetë strehim në Shqipëri si në "kohën
e Zogut", si në "kohën e Majkos", gjatë
gjithë shekullit. Ndoshta nuk ka ofruar luks, por varfërinë
e vet e ka nda me buajri me shqiptarët e Kosovës që
nuk dinin ku të fusin kokën nga frika prej ushtarëve
serbë. Por Rugova thotë se Shqipëria dhe Serbia duhen
trajtuar njëlloj, se Kosova e pavarur do t'i trajtoj njëlloj
si Serbinë, si Shqipërinë.
Ky barazim është i gabuar si mendim edhe po të mos
shqyrtohet fare me ndjenja p.sh. me ndjenja dashurie për kombin,
apo me vlerësim moral si një barazim imoral. Thjeshtë
nuk qëndron si mendim. Për ta barazuar Shqipërinë
me Serbinë Rugovës do t'i duhen shumë dokumente,
fakte e të dhëna që të provojnë se Shqipëria
ka shfarosë qindra mijë shqiptar, i ka pastruar etnikisht
territoret shqiptare si Serbia sanxhakun e Nishit, se shqiptarët
e Kosovës kanë ikë masivisht nga frika e ushtarëve
të Shqipërisë dhe kanë gjetë strehim buajr
në Serbi etj., etj. Nuk është çudi që
Rugova të nxisë historianët "rugovistë"
ose këta ta bëjnë vetë një fushatë
për të "vërtetuar" se Shqipëria e
mjerë dhe e cunguar ka kryer të njëjtat krime ndaj
Kosovës si edhe Serbia. Në logjikën e deritashme
të "rugovistëve" çka thotë Rugova
është e pagabueshme, prandaj nuk duhet lënë
pa dëshmuar se edhe barazimi i Shqipërisë me Kosovën
kur e bën Rugova është i drejtë, i vërtetë
dhe i saktë, përndryshe udhëheqësi lihet në
baltë. Sidoqoftë në shkallën e tanishme të
dijeve Rugova e ka gabim kur e barazon Shqipërinë me Serbinë.
Pra, edhe Rugova gabon, e gabon randë: bën faj (dhe krim
ndaj të vërtetës, moralit, ndjenjave dhe interesit
të shqiptarëve, por këto njëherë do të
lihen mënjanë).
Së katërti, duke e barazuar Shqipërinë me Serbinë,
Rugova bën edhe një gabim tjetër: barazimin e Shqipërisë
me udhëheqësit e saj politik. Ndoshta Rugova "lavdërohet"
jo pse është "pavarësuar" nga Shqipëria,
por nga udhëheqësit e Shqipërisë. Ky është
një interpretim, por nuk del dhe nuk është kuptimi
i politikës së tij të shprehur në moton "Kosova
njëlloj e hapur si ndaj Shqipërisë edhe ndaj Serbisë",
"Kosova njëlloj e pavarur si nga Serbia edhe nga Shqipëria".
Rugova kur flet vetë barazon Shqipërinë me Serbinë
dhe jo udhëheqjet e dy vendeve. Se e ka fjalën për
udhëheqjen e Shqipërisë është vetëm
interpretim i fanatikëve rugovistë. Megjithatë në
të dy kuptimet barazimi është i gabuar. a) As në
nivel udhëheqjesh, udhëheqësit e Shqipërisë
dhe udhëheqsit e Serbisë nuk kanë qenë njëlloj
kriminal ndaj Kosovës. As Nano, as Berisha as ndonjë tjetër
nga Shqipëria nuk ka dërguar tanket, qentë, paramilitarët
për të vrarë, shqyer, përdhunuar gratë,
fëmijët e pleqtë e Kosovës, por këtë
e ka bërë udhëheqja e Serbisë, inteligjenca
e Serbisë, shoqëria civile e politike serbe, dhe do ta
bëj prapë mbas pak vitesh në qoftë se ndiqet
politika e Rugovës e barazimit të Shqipërisë
me Serbinë. b) Në qoftë se kur thotë Shqipëri
ka parasysh udhëheqjen politike, atëherë prap bën
gabim që i barazon termat, bën po atë gabim që
bënin enveristët kur barazonin Shqipërinë me
Enverin. Por Shqipëria nuk është identike me udhëheqsit
e saj dhe barazimi i Shqipërisë me ta është
gabim i rëndë mendor që është vërtetuar
disa herë.
Së pesti, Rugova lavdërohet se "është pavarësuar"
nga udhëheqësit e Shqipërisë kurse në fakt
bën të njëjtin gabim që kanë bërë
tradicionalisht udhëheqësit e Shqipërisë. Kjo
do të thotë se Rugova nuk është "pavarësuar"
po ka mbetë skllav i skemës mendore tipike të udhëheqësve
të Shqipërisë në 90 vjetët e fundit. Që
nga shpallja e pavarësisë e deri sot udhëheqësit
e Shqipërisë, në mënyrë tipike, kanë
besuar se mbrenda kufijvë që ju vunë Shqipëria
do të mundej të zhvillohet ekonomikisht e të ndërtonte
rend politik stabil, se do të forcohej e atëherë
do të bashkohej me Kosovën. Po bëhen 100 vjet me
këtë ide, janë provuar lloj-lloj sistemesh politike
e ekonomike dhe Shqipëria e coptuar nuk ka mundur as të
zhvillohet ekonomikisht dhe as të stabilizohet politikisht.
Kur tani në Shqipëri këtë gjë e kanë
kuptuar gati të gjithë, në Kosovë del Rugova
dhe mbron të njëjtin mendim të vjetruar e të
përgënjeshtruar të udhëheqejs së Shqipërisë,
sipas të cilit, Kosova e pavarur, mbrenda atyre kufijve të
cunguar do të jetë në gjendje të forcohet ekonomkisht
e të ndërtoj një rend stabil politik.
Kosova dhe Shqipëria janë pjesë të një
të tëre dhe nuk mund të zhvillohen të pavarura
nga njëra-tjetra. Shqipëria është në varësi
të Kosovës dhe këtë tani po e kuptojnë
gati të gjithë në Shqipëri. Ideja se një
Shqipëri e fortë dhe e begatë do të ishte tërheqëse
për Kosovën i ka shtyrë shume shtete të fuqishme
të ndjekin politika e të veprojnë për ta mbajtë
të dobët e jostabile dhe ia kanë arritë. Edhe
Kosova është në varësi të Shqipërisë,
dhe këtë gjë që e dinin (por edhe e tepronin
në Kosovë) tani duan ta shpërfillin duke i përgaditë
vetes një të ardhme si të Shqipërisë gjatë
shekullit të kaluar. Në Shqipëri që në
fillim ka qenë zhvilluar një ide e saktë e tipit:
"Pa Kosovë e Çamëri, nuk ka Shqipëri!".
Një kohë të gjatë është dashur të
zhvillohet një luftë e vështirë dhe e rëndë
mendore për të heqë iluzionin se Shqipëria mund
të zhvillohet pa pjesët që iu shkëputën.
Tani po aq e saktë dhe, edhe më e saktë është
se: "Pa Shqipëri e Çamëri, nuk ka Kosovë!".
Besimi se Kosova mund të zhvillohet e të stabilizohet
"e pavarur" nga Shqipëria është një
iluzion edhe më i rrezikshëm se i udhëheqësve
të Shqipërisë se Shqipëria mund të zhvillohet
"e pavarur" nga Kosova. Por këtij problemi nuk dua
t'i shkoj më tej këtu dhe nuk është mirë
të bëhet objekt i shumë debateve. Tani duhet argumentuar
se Kosova e pavarur është e mundur (por të vetëdijshëm
se ëshë vetëm fazë kalimtare drejt bashkimit).
Çka duhet uruar është që "pavarësia"
e Kosovës nga Shqipëria të mos zgjasë sa "pavarësia"
e Shqipërisë nga Kosova, dhe Kosova të mos i përsërisë
rrëmujat dhe problemet që i kanë ardhë Shqipërisë
nga kjo "pavarësi". Sidoqoftë disa në Kosovë,
duke përfshi edhe idetë e Rugovës, të kujtojnë
ato rryma serbofile e grekofile shqiptare, ato rryma e grupe joshqiptare
që e shikonin me gëzim coptimin e Kosovës nga Shqipëria
si çlirim prej Kosovës dhe "malokëve".
Në këtë kuptim Rugova nuk është "pavarësuar"
nga Shqipëria, por vetëm ka mbetë një kopje
e pjesës më të gabuar dhe më të neveritëshme
të mendimit politik të Shqipërisë.
Së gjashti, Rugova vendoset në pozicion të kundërt
me mendimin e rilindësve shqiptar dhe në krah të
atyre që tradicionalisht njihen si serbofile e grekofil, si
bashkëpuntorë të vetëdijshëm a të
pavetëidjshëm të kryerësve të krimeve ndaj
shqiptarëve. Edhe në kuptimin më të pafajshëm
pavarësia e Kosovës krijon një gjendje të ngjashme
me periudhën e Rilindjes Kombëtare Shqiptare, gjendjen
e ekzistencës së disa vilajeteve shqiptare. Por ndryshe
nga rilindësit që shpallën programin e bashkimit
të vilajeteve shqiptare në një njesi të bashkuar
politike-kombëtare përballë rrezikut sllavo-grek,
Rugova kërkon mbajtjen e vilajeteve të ndara dhe trajtimin
e një vilajeti shqiptar (Shqipërisë) njëlloj
si rreziku sllav e grek. Nuk është puna tek ironizmi ndaj
tij, sikur ëndërroka të quhet Ibrahim Pashë
Rugova, vali i Kosovës me qendër në Prishtinë
etj. Problemi është se nuk mund të merret lehtë
si lajthitje mbasi ky lloj të menduari njihet. Të heqësh
sotë dorë nga ideja e bashkimit të "vilajeteve"
kur nuk është heqë dorë në kohë shumë
më të vështira, ndërmjet dy luftrave botërore,
në kohën e ndarjes së botës në blloqe e
të perdes së hekurt, të heqësh dorë tani
që premisat për bashkim janë më të mirat,
do të thotë se pikërisht ky është shqetësimi.
Tani shqetësimi nuk vjen nga pamundësia, por nga mundësitë
që janë krijuar për bashkim dhe prandaj duhen gjetë
mënyra për ta ndaluar. Ky është program i vjetër
dhe jo ambicie të Rugovës për titullin Ibrahim Pashë
Rugova, ndonëse ambiciet e individit dhe roli i tyre në
ngjarjet politike nuk është pa rëndësi.
Si përfundim mund të thuhet se e shqyrtuar vetëm
mendërisht, logjikisht, pa ndjenja dhe gjykim moral barazimi
nga Rugova i Shqipërisë me Serbinë dhe ideja për
ta pavarësuar Kosovën nga Shqipëria e për të
pasë marrdhënie të njëllojta si me Serbinë
edhe me Shqipërinë është e gabuar, e pabazuar.
E shikuar nga këndvështrimi moral dhe ndjenjësor
ky barazim dhe kjo politikë është thellësisht
imorale dhe armiqësore ndaj shqiptarëve si komb. Por kjo
nuk do të shqyrtohet hollësisht këtu.
Është imorale në pikëpamje intelektuale, sepse
të shpifësh, të barazosh dy gjëra që nuk
janë të barabarta, që madje ndryshojnë rrënjësisht,
në pikëpmaje të etikës intelektuale është
thëllësish imorale, është fyerje e arsyes, e
ratios. Është imorale në pikëpamje njerëzore
barazimi i viktimës me kriminelin sepse Shqipëria jo rrallë
ka qenë edhe vetë viktimë e krimeve serbe ndërsa
Rugova e barazon Shqipërinë me Serbinë, viktimën
me kriminelin. Është imorale në pikëpamje politike
sepse barazon mikun me armikun, sepse mban të njëjtin
qëndrim si ndaj vëllait që ndoshta nuk ka qenë
aq i mirë por nuk ka kryer krime me armikun që e ka shfarosë.
Është imorale politikisht sepse, siç thoshte Karl
Shmit (Carl Schmit), edhe në qoftë se në jetën
private ka ndonjë vlerë porosia "duaje armikun tënd"
në politikë porosia "duaje armikun tëndë"
nuk vlenë. Është imorale sepse gjatë gjitëh
shekullit Shqipëria ka strehuar shqiptarët e Kosovës
të ndjekur nga serbët dhe ka nda me ta kafashatën
e vet të varfër, ndërsa tani Rugova e barazon me
Serbinë duke treguar mosmirënjohjen e vetë. E mosmirënjohja
është ves i ulët moralisht etj.
2.
Rugova: "dealbanizacija Kosova i Metohije"
Pikëpamjet
e Rugovës qofshin edhe për taktikë janë të
rrezikshme sepse janë në vijën e nacionalizmave serbë
e grekë dhe sepse janë ide gjenerike, ide lindëse,
që lindin një program të tërë antishqiptar.
Pikëpamjet e Rugovës përmbajnë një program
të tërë, karaktersitik për lëvizjet e fuqishme
për krijimin e një kombi që përfshijnë
nga lufta, ideologjitë, riinterpretimi i historisë, letërsia
e veçantë, krijimi i miteve e deri tek heraldika, muzika
etj. Sepse programi i Rugovës parashikon krijimin e një
kombi të ri, e kombit kosovar. Sipas Rugovës shqiptarët
duhet të harrojnë se janë shqiptar dhe të bëhen
kosovarë. Por për këtë tani është
shumë vonë.
Kombi shqiptar është formuar mbi bazën e kritereve
etnike-kulturore, ose sipas modelit "gjerman" dhe jo mbi
bazën e shtetësisë, ose modelit "francez".
Prandaj për shqiptarët ka qenë i vetëkuptueshëm
dallimi ndërmjet kombit e shtetësisë. Prandaj shqiptarët
edhe pse kanë jetuar në shtete të ndryshme (romak,
bizantin, osman, sllav, grekë) nuk e kanë identifikuar
veten sipas shtetësisë. Prandaj shqiptarët në
ish-Jugosllavi nuk e kanë identifikuar veten me Jugosllavinë,
nuk e kanë parë veten si jugosllavë por si shqiptarë.
Programi i Rugovës e godet kombin në themelin e vet, në
llojin e identitetit, dhe jo në çështje anësore.
Ai është program i tipit "francez", jugosllav
dhe serbo-grek. Ndoshta sepse Rugova ka njëfarë shkollimi
në Francë, ndoshta sepse është ndikuar nga jugosllavizmi,
ndoshta sepse nuk di çka bën. Por të gjitha këto
janë pa rëndësi. E rëndësishme është
përmbajtja e programit.
Së pari, programi i Rugovës për kombin kosovar është
i të njëjtit tip me programin komunist të jugosllavizmit.
Jugosllavizmi ka qenë një përpjekje për të
barazuar kombin me shtetësinë. Në regjistrimin e
popullsisë në ish-Jugosllavi në rubrikën e kombësisë
mund të bëhej regjistrimi "jugosllav", sipas
shtetësisë. Numëri i jugosllavëve ka qenë
gjithnjë shumë i vogël në të gjitha kombet
e ish-Jugosllavisë, por programi ka ekzistuar. Tani në
emër të shtetësisë së Kosovës, Rugova
kërkon të ndërrohet simbolika kombëtare si flamuri,
hymni etj. Rugova, sipas modelit "francez" dhe jugosllav
komunist kërkon epërsinë e shtetësisë ndaj
kombit, heqjen dorë nga simbolika kombëtare për hirë
të simbolikës shtetërore.
Edhe në qoftë se ky është një "taktizim"
për të plotësuar disa kushte që Kosova të
njihet në arenën ndërkombëtare si shtet më
vete e për këtë i duhen simbole dalluese nga Shqipëria
kjo duhet të bëhet shumë e qartë prej tij sepse
përpjekjet për të përdorë kriteret ideologjike
dhe shtetërore për përkufizimin e shqiptarëve
dhe kosovarëve si dy kombe të ndryshme janë nxitë
nga dikush edhe në Shqipëri.
Që më 1992 duke u nisë nga kriteri i shtetësisë,
Spartak Ngjela, tani njeriu i parapëlqyer i Berishës (edhe
ky i specializuar në Francë) shprehej se shqiptarët
dhe kosovarët janë dy kombe të ndryshme si austriakët
dhe gjermanët. Fatos Lubonja, njeriu i parapëlqyer i Veton
Surroit, i përmbahet kriterit ideologjik-shtetëror kur
ngulë këmbë se shqiptarët dhe kosovarët
përbëjnë dy kombe të ndryshme sepse kanë
jetuar në shtete dhe ideologji të ndryshme, sepse kosovarët
e duan Enver Hoxhën, ndërsa shqiptarët e urrejnë
etj. Mendimi i Lubonjës është në vijën
e Leninit që i dallonte kombet sipas regjimit dhe ideologjisë
në kombin socialist dhe kapitalist. Kjo përpjekje ka qenë
bërë veçanërisht në ish-Gjermaninë
Lindore për t'i paraqitë si dy kombe të ndryshme
gjermanët socialistë nga gjermanët kapitalistë
sipas shtetësisë dhe ideologjisë së ndryshme,
përpjekje që nuk ka pasë sukses as atje. Edhe grekët
nuk pranojnë të ketë kombësi tjetër asnjë
person që ka shtetësi greke ose fe ortodokse.
Atë që nuk e arriti jugosllavizmi do ta përfundojë
Rugova: ndërrimin e kuptimit të vetes nga shqiptarët
si komb, ndërrimi i kriterit mbi të cilin e kuptojnë
identitetin e vet: nga etnik-kulturor në kriterin shtetëror.
Ka shumë mundësi që programi i Rugovës të
dështoi siç ka dështuar jugosllavizmi, kombi socialist
etj., por dhimbje e plagë shkakton, sidomos kombit plot vuajtje
të tjera, kombit shqiptar. Tani është shumë
vonë që shqiptarët të identifikojnë veten
mbi bazën shtetërore e jo shpirtërore, të zevendësojnë
kuptimin e vets si komb mbi bazën etnike me kuptimin mbi bazën
e shtetësisë sipas tipit "francez", "leniniste"
("lubonjist"), "jugosllavist" etj.
Së dyti, programi i Rugovës është në vijim
të programit serb për "deshqiptarizimin e Kosovës"
ose "dealbanizacija Kosove". Një prej shqetësimeve
më të mëdha të nacional-shovinizmit serb gjatë
viteve '80 ka qenë mbrojtja e Kosovës nga ndikimi i Shqipërisë.
Sipas serbëve Kosova po ndikohej nga Shqipëria çka
shfaqej në tekstet shkollore e deri tek simbolika e njëjtë.
Nën programin e dealbanizmit të Kosovës u kërkua
ndryshimi i pamjes së flamurit, stemave etj., etj. Ndaj këti
programi nacionalshovinist serb ka pasë një qëndresë,
derdhje gjaku e dhënie jetësh nga shqiptarët, një
përbashkim me njëri-tjetrin dhe një veprimtari madhështore
për ruajtjen e simbolikës kombëtare. Tani programin
e nacionalshovinizmit serb kërkon ta çoj në fund
Rugova: ta pastroj Kosovën nga ndikimet e Shqipërisë,
nga simbolika e njëjtë kombëtare etj.
Së treti, simbolika "e Shqipërisë", flamuri,
hymni, etj., nuk janë simbole shtetërore por janë
simbole kombëtare, që u takojnë gjithë shqiptarëve
si komb dhe jo vetëm Shqipërisë si shtet. Ato janë
bërë simbole shteti sepse u krijua një cop shtet
shiqptar dhe synohej forcimi i simbolikës kombëtare. Por
ato janë simbole të Kosovës po aq sa të Shqipërisë.
Lufta për mbrojtjen e falmurit, gjuhës, himnit etj., etj.,
nuk ëshë zhvilluar më shumë në Shqipëri
se në Kosovë. Ato më lehtë ndërrohen (modifikohen)
në Shqipëri me një vendim të Kuvendit dhe ka
më pak pasoja negative se në Kosovë.
Së katërti, programi i Rugovës përputhet me
synimet afatgjata të nacionalshovinizmit grek e serb për
të argumentuar dhe për të realizuar se nuk ka komb
shqiptar, se shqiptarët e Kosovës dhe të Shqipërisë
janë dy kombe të ndryshme. Shqiptarët kanë argumentuar
se janë një komb, se kanë prejardhje e, rrejdhimisht,
gjuhë, histori, traditë, simbole etj., etj., të përbashkëta.
Tani atë që nuk e kanë arritë nacionalizmi grek
e serb sepse është bërë qëndresë,
synojnë ta arrijnë përmes Rugovës që do
të veçoj simbolikën e ndoshta edhe historinë,
traditën etj., të Kosovës nga Shqipëria.
Shkurt në programin e Rugovës nuk ka asgjë të
re veç ideve të nxjerra nga programet dhe praktikat
e nacionalshovinizmave grekë e serbë: të barazimit
të kombit me shtetin dhe të coptimit të kombit shqiptar
në "kombe" të ndryshme.
Edhe njëherë duhet theksuar se, edhe nëse është
"taktizim" (për ta gënjyer botën, sikur
bota të ishte teveqele) shfaqjet e tij mbartin një rrezik
të madh sa as vetë programet nacionalshoviniste greke
e serbe nuk kanë mundur të shkaktojnë. Ndaj këtyre
përpjekjeve serbe e greke shqiptarët kanë qenë
syçelë dhe kanë bërë qëndresë.
Ndërsa kur realizohen nga Rugova njerëzit mund të
gënjehen dhe kur ta kuptojnë do të jetë vonë,
jo se do shndërrohen në komb tjetër, por se do të
mbeten në mes të rrugës, pa identitet të fortë,
pa bazë zhvillimi. Edhe në qoftë se Rugova nuk e
dëshiron seriozisht dhe sinqerisht fushatën e paracaktuar
vetëm të shkaktoj vuajtje por jo të ketë sukses
për krijimin e dy kombeve të ndryshme, taktikën e
tij do ta përdorin të tjerë shqiptarë që
janë me vullnet të plotë në shërbim të
armiqëve të shqiptarëve. Edhe në qoftë
se Rugova si person "taktizon" elektorati dhe simpatizantët
e tij mund ta marrin seriozisht dhe të fillojnë punën
për të argumentuar secili në fushën e vet se
janë komb i ndryshëm nga kombi shqiptar, me histori, heraldikë,
simbolikë, gjuhë etj., të ndryshme. Edhe në
qoftë se Rugova "taktizon" personalisht këtë
mund ta marrin seriozisht kundërshtarët e tij real, serbofilët
e grekofilët e paguar e të papaguar shqiptar.
Thamë se ai është një program gjenerik që
përfshinë shumë mundësi për veprimtari
antishqiptare. Kur thamë se përfshinë deri heraldikën
kjo do të thotë se p.sh. në emër të studimit
të stemave për stemën e Kosovës do të argumentohet
historia e ndryshme e Kosovës nga historia e Shqipërisë.
Të tjerë për të provuar të drejtën
e Kosovës për shtetësi do të argumentojnë
se Kosova ka histori të ndryshme nga historia e Shqipërisë.
Të tjerë, siç propagandon Kastriot Myftaraj në
Tiranë, do të thonë se Kosova dhe Shqipëria
kanë dy gjuhë të ndryshme dhe se gegët duhet
të fillojnë luftën për t'u çliruar nga
sundimi gjuhësor i toskëve etj., etj. Nuk ka gjë
se këto nuk qëndrojnë si argumente. Zhurma do të
jetë aq e madhe sa krijohen përshtypjet, paragjykimet
dhe frustracionet jokritike iracionale masive. Kontrollojeni shtypin,
median përgjithësisht dhe do të shihni se si atë
çka nuk e arritën për shekuj nacionalizmat serb
e grekë po përpiqen ta arrijnë përmes shqiptarëve.
Çështjes së bashkimit kombëtar të shqiptarëve,
çështjes shqiptare do t'i jepet një zgjidhje: nuk
ka një komb shqiptar. Këtë e thoshte Spartak Ngjela
dhjetë vjet më parë: çështja shqiptare
është e zgjidhur. Shqiptarët dhe Kosovarët janë
dy kombe të ndryshme. Këtë përpiqet të
realizoj Rugova: të krijojë dy kombe të ndryshme.
Siç shihet, qoftë edhe si "zbulim" Rugovës
nuk i takon ndonjë meritë për këto ide, sepse
nuk janë të reja, sepse janë shumë të vjetra
dhe Rugova vetëm sa i është bashkëngjitë
një rryme që vepron me kohë në radhët e
shqiptarëve për t'i copëzuar shpirtërisht mbasi
i kanë copëzuar territorialisht.
Së pesti, programi i Rugovës është në përputhje
me programin nacionalshovinist grek e serb që mbas coptimit
territorial të realizohej coptimi shpirtëror i kombit
shqiptar. Në të vërtetë Lubonja këtë
e paraqet si gjendje të arritur, por dallimet që përmend
ai janë shumë sipërfaqësore për të
provuar se janë krijuar dykombe të ndryshme. Ndërsa
idetë e Rugovës prekin krakakteristika themelore dhe mbi
programin e tij mund të preket edhe vetë gjuha, historia
e tredita si elemnte kyç të vetëpërkufizimit
të identitetit. Ata që i coptuan territoret dhe kombin
shqiptar kanë shpresuar se nga jeta në shtete të
ndryshme do të largohen shpirtërisht. Kështu ajo
që mund të quhej çështje shqiptare do të
zgjidhej për disa dekada. Mirëpo deri tani kjo strategji
nuk ka ecur. Dhe siç vë në dukje Baleta, ndoshta
për ironi të historisë, bota që i kishte coptuar
u detyrua të ndërhynte ushtarakisht në mbrojtje të
asaj pjese të shqiptarëve që kishte parashikuar të
asimilohen shpejt nga shteti serb, në mbrojtje të shqiptarëve
të Kosovës. E, siç hamendëson më një
ironi të shkëlqyer Baleta, ndoshta ndërhynë
ushtarakisht kundër serbëve edhe si ndëshkim pse
për një shekull nuk arritën t'i asimilojnë shqiptarët
e t'iu ndërrojnë ndjenjën e identitit kombëtar.
Por atë që nuk u bë për një shekull synon
ta realizoj në të mirë të serbëve për
pak vite vetë Rugova: ndërrimin e identietit shqiptar
dhe shkëputjen shpirtërore të shqiptarëve të
Kosovës nga pjesët e tjera të kombit.
Pra, në shumë drejtime Rugova del si "terminator",
përmbarues i politikave serbo-greke e ndërkombëtare
kundër shqiptarëve që kanë mbetë në
mes, pa u realizuar. Këtu hyn zbatimi deri në fund i ndërrimit
të kriterit të identitetit kombëtar nga etnik në
shtetëror (jugosllavizmi). Dhënia fund e çështjes
shqiptare mbas coptimit territorial duke krijuar dy kombe të
ndryshme dhe kështu nuk ka më problem shqiptar. Coptimi
e ndarja territoriale le etjen dhe dëshirën për bashkim,
ndërsa ndarja shpirtërore i jep fund përgjithnjë.
Dhe, me njëfarë "gjakftohëtësie" cinike
ndaj vetes mund të themi se, sikur të ishte e mundur ndoshta
s'do të kishte asgjë tragjike veç detyrimit moral
ndaj të parëve tanë që kanë vuajtur të
na lënë një identitet. Por krijimi i një kombi
të ri kosovar në vend të kombit shqiptar në
Kosovë tanimë është i pamundur dhe vetëm
shkakton vuajtje tragjike të mëdha, ndoshta edhe më
të mëdha se ato që na kanë rënë në
kokë për shekuj. Sepse në vend se t'i bashkojmë
forcat për të mbrojtë veten, ende e vëmë
veten në dyshim jemi apo nuk jemi shqiptar. Mbas shekujsh që
vijnë që nga fillimi i botës Rugova u thotë
shqiptarëve: harroni që jeni shqiptarë. Tani e tutje
jeni kosovarë. Edhe me kaq nacionbalshovinizmi grek e serb
e ka realizuar në personin dhe me personin Ibrahim Rugova një
pjesë të rëndësishme të programeve të
veta antishqiptare. Në vend se të merremi me programe
si të zhvillohen, të përparojnë, të përmirësojmë
jetën tonë na kthejnë në çështje
që as do të duhej të diskutoheshin: jemi apo nuk
jemi komb, jemi apo nuk jemi një komb etj. Dhe thonë pastaj
se Serbia ka marrë fund, kur ajo na sundon po aq mirë
përmes personave dhe rrymave tona shqiptare.
Marrë
nga RIMEKEMBJA 26/ 11/ 2002 /
|