Dhuna
ndërshqiptare në IRJM produkt partiak
Shkruan: Naser
Selmani
Pas
shpërbërjes së ish Jugosllavisë në Maqedoni
u krijuan kushte për pavarësimin e vendit dhe vendosjen
e një rendi të ri demokratik. Raportet e reja politike
jo vetëm në territoret ish jugosllave, por edhe në
mbarë rajonin ballkanik dhe në shtetet e ish bllokut socialist,
u hapën shtigje të reja shqiptarëve që të
organizohen politikisht për të artikuluar dhe mbrojtur
interesat e tyre.
Deri
atëherë shqiptarët ishin të përjashtuar
tërësisht nga institucionet shtetërore maqedonase.
Diskriminimi etnik kishte marrë përmasa çfarë
rrallë ku mund të evidentoheshin në ndonjë hapësirë
tjetër të ish Jugosllavisë. Thënë shkurt,
shqiptarëve u ishin mohuar të gjitha të drejtat njerëzore
e etnike dhe ata praktikisht fillonin prej zeros.
Të
përballur me një situatë mjaftë të pafavorshme,
shqiptarët e Maqedonisë ndër të parët shfrytëzuan
rastin për të pasur parti të veten politike. Partia
për prosperitet demokratik, e formuar nga një grup entuziastësh
shqiptarë, ishte partia e dytë politike që u regjistrua
në gjyqet maqedonase. Ajo në fillet e saja e deri në
vitin 1993 më tepër i ngjante një lëvizjeje
popullore, se sa një partie mirë të profiluar politike
me një koncept dhe ideologji të caktuar. Anëtarë
të PPD-së thuaja se ishin të gjithë shqiptarët,
dhe kështu vazhdoi deri në vitin 1993 kur ndodhi përçarja
e madhe. Përçarrja midis shqiptarëve shënon
edhe zanafillën e dhunës politike. Nga PPD-ja u profiluan
dy parti, PPD-ja e vjetër në krye me Abdurahman Halitin
dhe rryma radikale në krye me Arben Xhaferin, që veten
e quajtën PPDSH. Rivaliteti i pakompromis midis këtyre
dy subjekteve vazhdon edhe sot e kësaj dite.
Dhuna
politike te shqiptarët e Maqedonisë dallon nga trojet
tjetra shqiptare, siç janë Shqipëria dhe Kosova,
si për nga intenziteti ashtu edhe për nga mënyra
se si është shfaqur.
Për
fat të mirë, te shqiptarët e Maqedonisë ka më
pak dhunë politike sepse deri tani nuk ka pasur asnjë
vrasje të ndonjë figure politike me ndikim, edhe pse pas
luftës ishte sulmuar selia alternative e PDSH-së në
Tetovë, por kaloi pa pasoja në njerëz. Ndoshta kjo
është kështu sepse partitë shqiptare nuk kanë
pushtet të plotë, por janë pjesëmarrëes
në qeverisje me maqedonët. Vrasje të personaliteteve
politike, siç ishte rasti i vrasjes së Azem Hajdarit
në Shqipëri dhe një seri vrasjeve në Kosovës
nuk kishte. Por kjo nuk do të thotë se dhunë nuk
ka dhe nuk ka pasur midis shqiptarëve të Maqedonisë.
Në një periudhë dhuna politike ndërshqiptare
është ushtruar përmes policisë maqedonase, ndërsa
në fazën e fundit e kanë ushtruar vetë shqiptarët
kundër shqiptarëve.
Dhunë
politike ndërshqiptare për herë të parë
ka ushtruar PPD-ja gjatë qeverisjes së saj gjashtëvjeçare
prej 1993 e deri në vitin 1998. Inicijatorë i dhunës
ishte PPD, që përmes instrumentit, policisë maqedonase
ushtronte presion kundër rivalit të saj PDSH-së.
Dhuna manifestohej kryesisht gjatë zgjedhjeve përmes kërcënimeve,
rrahjeve dhe burgosjeve politike me qëllim që të
ndikohet në rezutatin e zgjedhjeve.
Ndërsa dhunë politike që e kanë ushtruar drejpërdrejt
shqiptarët kundër shqiptarëve, që për pasojë
ka pasur edhe të vrarë, ka bërë drejtpërdrejt
PDSH kundër PPD-së gjatë qeverisjes së saj prej
vitit 1998 e deri në vitin 2002.
Viktima
e parë politike ra gjatë zgjedhjeve lokale të vitit
2000. Në një përleshje ende të pasqaruar midis
aktivistëve të PPD-së dhe PDD-së në fshatin
Kondovë të Shkupit vritet Fatmir Jakupi, aktivist i PPD-së.
Askush para drejtësisë nuk është përgjigjur
për këtë vrasje. Në vend të kësaj
për rastin ka pasur një proces gjyqësorë, në
të cilin disa persona janë akuzuar për prishjen e
rendit.
PPD
akuzonte se vrasësit e Fatmirit ishin grupe kriminelësh
të paguar nga PDSH. Ata kanë pasur për detyrë
që me dhunë të falsifikojnë rezultatin e votimit.
Njerëzit që janë përpjekur t'i pengojnë
në arritjen e qëllimit të tyre janë sulmuar
me armë zjarri. Nga të shtënat vritet Fatmir Jakupi
dhe plagosen dy të tjerë.
Vrasje
politike pas mbarimit të luftës në Maqedoni ka pasur
midis frakcioneve të UÇK-së. Në një përleshje
të armatosur që kishte ndodhur në Reçicë
të Vogël pranë selisë së Ali Ahmetit midis
pjesëtarëve të UÇK-së dhe AKSH-së
u vranë katër pesona. Motivet e kësaj përleshje
mbeten të pasqaruara edhe sot e kësaj dite.
Mirëpo,
edhe lufta që u zhvillua në Maqedoni gjatë vitit
2001 në fillet e saj u manifestua si ndeshje ndërshqiptare,
ndërsa më vonë mori karakterin e një kryengritje
shqiptare kundër pushtetit maqedon. Pushka ishte drejtuar kundër
qeverisë maqedone, në të cilën participonte
edhe PDSH. Për evitimin e një lufte vllavrasëse midis
ushtarëve të UÇK-së dhe anëtarëve
të PDSH-së meritë kanë të dy palët.
Arben Xhaferi shumë shpejt kuptojë se nëse lufta
nuk mund të ndalej, ajo mund të përdorej për
përmirësimin e statusit të shqiptarëve në
Maqedoni. Ai jo vetëm që e përkrahu luftën por
opinionit të brendshëm dhe të jashtëm sqaronte
motivet e konfliktit.
Sipas
disa vlerësimeve edhe përçarja në PPD në
vitin 1993 ishte rezultat i dhunës politike midis shqiptarëve
edhe pse ajo nuk mbarojë me vrasje klasike. Mirëpo kishte
eliminime politike. Do të ishte tepër naive të besohet
se aktorë të kësaj loje ishte vetëm faktori
maqedonas. Për të realizuar skenarin sigurisht se kanë
qenë të ndihmuar nga një strukturë politike
shqiptare. Flitet se e invlvuar ka qenë edhe Shqipëria.
Në mënyrë misterioze nga skena politike u larguan
disa figura kyçe politike të politikës shqiptare.
Nevzat Halili u shkarkua nga posti i kryetarit të PPD-së
ndërsa sekretari i përgjithshëm Mithat Emini dhe
disa funksionarë tjerë partiakë mbaruan në burg.
Ngjashëm
ndodhi edhe me ngjarrjet e Gostivarit. Shqipëtarët ndesheshin
midis tyre, erdhi Cërvenkovski iu dha dajak shqiparëve
që përkrahën partinë opozitare dhe burgosi kryetarin
e Tetovës dhe Gosivarit, Alajdin Demirin dhe Rufi Osmanin.
Eliminimi i Demirit dhe Osmanit u bë ngjashëm si me eliminimin
e Nevzat Halilit dhe Mithat Eminit.
Përkundër
poshtërimit kolektivë të shqiptarëve në
ngarrjet e Gostivarit, opinioni shqiptarë edhe sot e kësaj
dite nuk mund ta përbijë vendimin e atëhershëm
të PPD-së që të mbetet në qeverinë
e Cërvenkovskit.
Dhuna
ndërshqiptare në Maqedoni është rezultat i koncepteve
të gabuara politike që përfaqësojnë partitë
politike. Në esencë partitë shqiptare nuk janë
të profiluara ideologjikisht dhe nuk kanë bekgraund demokratik.
Ata nuk kanë sens për interesin e përgjithëm
dhe se partitë duhet të jenë një instrument
për t'i shërbyer këtij interesi, e jo të jetë
e kundërta. Partitë shqiptare në pushtet dhe krerët
e tyre ende vuajnë nga mania që nëse njëherë
vijnë në pushtetë bëjnë çmos që
aty të mbeten tërë jetën. Kjo dëshirë
e sëmurë i nxitë klasat politike që ta luftojë
opozitën në vend që të vehen raporte bashkëpunimi
për interesa strategjike.
PPD
humbi pushtetin në vitin 1998 përkundër se nuk la
gjë pa bërë kundër PDSH-së. Njësoj
ndodhi edhe me PDSH-në. Ajo kur erdhi në pushtet me çdo
kusht deshi ta çfarosë PPD-në si opozitë.
Rezultat i këtij uzurpimi të hapësirës politike
me dhunë e solli luftën dhe UÇK-në në
skenë. PDSH humbi zgjedhjet dhe pushtetin. Prandaj lufta për
ta shkatëruar opozitën është e pakuptimtë
dhe është rruga më e shkurt për të humbur
pushtetin.
Prandaj
BDI si parti shqiptare në pushtet duhet të nxjerrë
mësime dhe të mos trajtojë opozitën si armik
por si partner që ka të njejtin qëllim, ndërsa
dallohen sa i përket vetëm rrugës që çojnë
drejt realizimit të tij. Ndërsa opozita shqiptare, PDSH
e Xhaferit duhet të ndjek koncept modern të opozitës
konstruktive. Kjo do të thotë se nuk duhet të ngurojë
të përktah BDI-në për projekte që janë
në interes të tëprgjithshëm të shqiptarëve,
ndërsa të kritokojë kur ndodh e kundërta. Jo
opozitë që bënë shumë zhurmë e pak
arrinë efekte. Duhet të zgjedhë momentin kur të
kritikojë, kur vërtetë ka argumente të fuqishme
që flasin për dobësitë e pushtetit, e jo të
kapet për imtësira dhe çështje të parëndësishme
për marketing të ulët politik. Këto gjëra
të vogla nuk e forcojnë rejtingun e opozitës, pëkundrazi.
|