Feminizmi
dhe kujdestaret e matriksit
Shkruan:
Ardiana SHALA
Mbijetuesit
hebrenj të LDB e kanë përherë vështirë
t'u rrëfejnë tjerëve përvojat e veta, qoftë
edhe pasardhësve. Para së gjithash, e kanë të
vështirë të përgjegjen në një pyetje
fundamentale, se pse vajtën si cjapi te kasapi ata miliona
hebrenj që u grumbulluan e u likuiduan nëpër ndejat
e përqendrimin gjithandej në Rajhun e Tretë. Gjatë
6-7 vjetëve të çfarimit (gjenocidit) industrial
në Aushvic, në Treblinka, në Matauzen e gjithandej
në Rajhun e Tretë, ka pak shembuj të njerëzve
që guxuan ta mendojnë, e aq më pak ta provojnë,
arratinë a - ruana Zot! - revoltin.
Ekziston
një arsye pse përgjegja është tejet e vështirë:
meqë e vërteta është tepër e dhembshme.
Është e dhembshme ta pasqyrosh realisht një botë,
ku mënyra e vetme e mbijetimit për viktimën është
adaptimi absolut ndaj kriminelit, madje deri në nivel të
bashkëfajësisë. Në shumicën e ndejave të
përqendrimit, mijëra, nganjëherë dhjetëramijëra
viktima, ruheshin nga ca togje të SS-ëve. Rojen efektive
nuk e bënin gjermanët, po kujtestarët, njerëz
të zgjedhur nga radhët e viktimave, të cilët
me fanatizmin dhe brutalitetin e vet të dëshmuar kundër
bashkëkombasve të vet e fitonin edhe një ditë,
edhe një javë, a edhe një muaj të çmuar
jete.
Kujdestarët
ishin ata që i nxirnin jashtë viktimat e sapoardhura prej
vagonëve të trenit. Ata u prinin viktimave të stepura
në rreshta drejt kamareve të zhveshjes, drejt kamareve
të qethjes, drejt kamareve të përzgjedhjes. Pleqtë,
fëmijët, gratë që nuk çmoheshin si të
përshtatshëm për të shërbyer si fuqi punëtore,
drejtoheshin prej kujdestarëve drejt kamareve të gazit.
Në mbarim të procesit, ishin kujdestarët ata që
u shkulnin kufomave dhëmbët e arit. Është vështirë
ta imagjinosh një ndejë të përqendrimit pa kujdestarët-viktima;
është fakt që ndeja të tilla s'ka pasur.
Kur
e lexoj tërë atë postë elektronike që më
ka arritur pas shkrimeve të mia të para këtu te revista
PASQYRA kundër diskriminimit të femrës, më krijohet
një ndjenjë e fortë e dezhavusë. Jo meshkuj,
po femra: vajza, gra, nëna, motra, bashkëshorte, të
cilat, ngecur plotësisht në mohim, më qortojnë
të irrituara pse s'e paskam dhënë një pamje
reale të botës së tyre.
Më
thonë: jo po burri im s'më ka rrahur kurrë. Jo po
as im at s'më ka rrahur kurrë. Jo po nëna ime s'bënte
dallim mes meje e vëllait. Jo po unë kam studiuar. Jo
po unë mbaj fund të shkurtë. Jo po unë e zgjedha
vet burrin tim. Jo po unë punoj...
Më
sëmbon zemra, por duhet thënë: shumica e qortonjëseve
të mia janë nga Shqipëria. Disa prej tyre presupozojnë
se unë qenkam kosovare, e më sulen direkt: ndoshta këto
që ke shkruar vlejnë në Kosovë, por jo, jo,
jo në Shqipëri.
Se
si më bëhen këto qortonjëse të miat, si
ata kujdestarët e ndejave në muajt e parë pas çlirimit.
Ngecur në mohim. Derisa psikologët u zbuluan drojën,
dhembjen e fajin e strukur thellë, në palët më
të errëta të vetes. Derisa kuptuan, më në
fund, se edhe ata kishin qenë thjesht: viktima. Madje viktima
të dyfishta.
Qortonjëset
e mia janë kujdestare të zellshme të normave e vlerave
patriarkale të shoqërisë. Në fakt, patriarkati,
kjo ndejë përqendrimi për njeriun e lirë të
gjinisë femërore, s'mund të imagjinohet dot pa edukatoret-kujdestare,
që e rritin brezin e ri të viktimave. Pa lexoni një
çikë arsyetimet e tyre: pra, nëse femra s'është
rrahur, ka studiuar, e mban fund të shkurtë, dhe zgjedh
burrin e vet, ajo qenka e lirë!
Mos
more!? Pa t'i shoshitim ca këto argumente një nga një.
E vetmja femër shqiptare që (rëndom) nuk është
rrahur është "Goca e Babit" - femra që
i ka adoptuar krejtësisht normat e vlerat patriarkale të
shoqërisë, dhe e cila asnjëherë, në asnjë
vend, e në asnjë mënyrë nuk ka revoltuar kundër
tyre. E pse ta rrahësh Gocën e Babit, kur ajo s'ta kthen
fjalën kurrë!? Them në paranteza "rëndom",
meqë ndodh që edhe Gocat e Babit të rrihen, nëse
kanë "zgjedhur vet" burra sadistë e me kompleks
inferioriteti.
(Le
ta shtojmë shkarazi: mungesa e dhunës nuk është
a priori argument në favor të një rendi ekzistues.
Askund nuk ka më pak dhunë se sa në burg, ku të
burgosurit nuk rezistojnë. Pesë strategjitë e mbrojtjes
së pushtetit - çdo pushteti! - janë injorimi, përqeshja,
izolimi, kërcënimi, e vetëm së fundi dhuna.
Dhuna është kapital, e kapitalin duhet ruajtur prej inflacionit;
këtë e di çdo ekonom me shkollë.)
Po
shkolla, atëhere? A thuhet dot që femra e shkolluar është
e diskriminuar? Përgjegja është - po. Pikë së
pari, studimet e larta ndër shqiptarë - edhe në Shqipëri
- i nisin e i mbarojnë shumëfish më tepër djem
se vajza. Numri i vajzave në arsim i ngjan piramidës,
me një bazë ca më të gjërë në
fillore (ndonëse prapë më të ngushtë se
baza e djemve), që vjen duke u ngushtuar në arsimin e
mesëm, e që mbaron me një maje të hollë
në universitet. Si të ftillohet - pa fenomenin diskriminim
- fakti që, në një vend ku gjysma lindin djem e gjysma
vajza, ka më shumë djem se vajza në të gjitha
nivelet e arsimit, e sidomos në universitet!?
Së
dyti, jo vetëm sasia, po edhe cilësia e piramidës
arsimore shkon në disfavor të vajzave. Pa shikoni një
çikë degët e ndryshme në universitetin e Tiranës.
Djemtë janë shumicë në degët atraktive,
si mjek, inxhinier etj, vajzat në degët dytësore.
Te tryezat ku ndahen thelat e mishit, femrat janë gjithnjë
pakicë. Po këtë, si ta ftillosh ndryshe, veçse
me një traditë patriarkale që rezulton në diskriminim
strukturor?
Së
treti, ndonëse me një lule s'çel pranvera, le ta
marrim edhe përjashtimin, pra një femër që ka
arritur diçka në trevat e rezervuara enkas për
meshkuj, p.sh. që ka arritur të bëhet mjeke. Ajo
do të punojë në një kolektiv ku shefi gati qindpërqind
do të jetë mashkull, ku shumica dërmuese e kolegëve
janë meshkuj, e ku edhe pacienti më shumë i beson
mjekut mashkull se sa atij femër. Më besoni: ata që
besojnë ende se në këto kushte s'ekzistoka diskriminim,
kanë vetë nevojë serioze për vizitë te
mjeku.
Tregu
i punës, që vje pas mbarimit të shkollës, është
tregues i shkëlqyer i diskriminimit. Arsimi, thjesht, u sjell
levërdi të ndryshme meshkujve e femrave. Femrat shqiptare
punojnë shumica në lëmitë e tyre tradicionale,
e kanë gjithandej rroga më të ulta se meshkujt. Sa
përqind të drejtorëve, shefave, ndërmarrësve,
deputetëve e ministrave janë femra, ta zëmë,
në Shqipëri? Ata pak ca që janë, sa e kanë
rrogën krahasuar me kolegët meshkuj në të njëjtën
lëmi? Ekziston vetëm një arsye pse këto pyetje
të dukshme nuk janë studiuar institucionalisht te ne,
e ajo është se katundi që shihet udhërrëfyes
nuk do.
Po
fundi i shkurtër? A s'është ndjekja e modës
shenj i çlirimit (emancipimit) të femrës? Edhe
këtu ekziston një përgjegje e thjeshtë: jo.
Welcome to Matrix: fundi i shkurtër, grimi i trashë, e
flokët e blonduar s'janë veçse një nivel i
ri i kontrollit patriarkal, ku edhe revolti i viktimës operacionalizohet
në shërbim të rendit ekzistues. Ky lloj "çlirimi"
i rrejshëm u lehtëson meshkujve qasjen mes këmbëve
të femrës, ndërsa kësaj ia rrëmben edhe
atë kundërshpërblimin tradicional të patriarkatit,
unazën martesore - një pseudoemancipim i deformuar enkas
sipas monstrave të patriarkatit!
Sa
për mitin e fundit të patriarkatit shqiptar, se femra
e zgjedhka vet burrin e vet, falsiteti i tij ilustrohet krejt lehtë.
Ndalo 10 femra shqiptare në cilëndo rrugë të
Tiranës, Prishtinës, e Shkupit, e pyete se a është
e lumtur me burrin e vet. Përgjegja mbase do t'ishte befasi
e pakëndshme për meshkujt, për është sekret
publik ndër ne gratë. Sikur të ekzistonte njëmend
zgjedhja e lirë, nga dhjetë gra, nëntë do të
zgjedhnin ndryshe.
Mjafton
ta dëgjosh gjuhën shqipe, sa të dlirë e sa të
mirë, për të kuptuar se sa i trashë është
tisi i errësirës primitive te patriarkati shqiptar. Po
a ka gjuhë tjetër në botë ku të thuash
për një grua që është "burrëreshë",
"mbahet si burrë" - kuptohet si kompliment!?
Simotrat
e mia qortonjëse, në vend se ta vrasin kasnecin, do të
bënin më mirë sikur t'ia hedhnin një çikë
sytë Matriksit ku jetojnë. Në vend se të ngecin
në mohim, e ta refuzojnë kryeneçësisht të
vërtetën e dhembshme, ato do të bënin më
mirë sikur të orvateshin ta ndryshojnë atë.
Ta zëmë, duke qenë më solidare me njëra-tjetrën.
Mundësisht edhe me mua. Sepse për femrat shqiptare, ashtu
si për të gjithë të shtypurit e botës,
vetëm bashkimi bën fuqinë.
Kujdestarët
hebrenj u ndejtën besnikë urdhërdhënësve
të vetë nazistë deri në fund. Ata vazhduan ta
mbrojnë besnikërisht rendin, në shumë raste
edhe pas arratisjes së SS-ëve, deri në momentin kur
u dukën në horizont tankset aleate. Në adaptimin
e tyre absolut ndaj ancienne regime, ata s'kishin vënë
re që bota rreth tyre paskësh ndryshuar fundekrye.
Shpresoj
se qortonjëset e mia do të ndalen pak të marrin frymë,
e të vërejnë se bota rreth nesh ka ndryshuar. Ne
gratë s'kemi më nevojë ta mbrojmë vullnetarisht
rendin e vjetër. Meqë ai shikohet si turp i burrave tanë,
por edhe si prapambetura e jona, gjithandej në tërë
kontinentin e lashtë të Evropës. |