Dokumente
për Çamërinë
M E M O R A N D U M
I komitetit antifashist të emigrantëve Çamë
në Shqipëri
Parashtruar
pranë komisionit hetimor të këshillit të sigurimit
të U.N.O.-s rreth trajtimit dhe masakrave në minoritetin
shqiptar Çamë në Greqi
Ne Komitetin Antifashist i Emigrantëve Çamër në
Shqipëri, me besim në parimet demokratike dhe humanitare
të U.N.O.-s, n’emër të emigrantëve Çamër
në Shqipëri, parashtrojmë para Komisionit hetimor,
të drejtat tona të humbura, shtypjet, persekutimet dhe
masakrat që kryen fashistat Grekë për të sh’farosur
Minoritetin Shqiptar në Greqi.
Në vazhdim të protestave dhe kërkesave t’ona
drejtuar Aleatëve të Mëdhenj dhe Kombeve të
Bashkuara, ne kërkojmë drejtësi për sa parashtrojmë:
Klika shoviniste dhe reaksionare Greke, prej 32 vjetëve me
rradh duke shkelur brutalisht çdo parim njerëzor, dhe
duke mos përfillur as pak traktet Ndërkombëtare,
kanë përdorur kundër minoritetit Shqiptar në
Greqi një politikë çfarosjeje.
Qysh me okupacionin Grek në Çamëri më 23 shkurt
1913, banda e Deli Janaqit shtytur dhe e përkrahur nga autoritetet
e vëndit, masakroj pa më të voglën arsye, 72
burra të krahinës Paramithisë në pruan e Selanit,
Këto masakra qenë fillimi i çfarosjes së minoritetit
Shqiptar dhe zbulojnë orientimin që mori politika Greke
kundrejt popullatës sonë.
Ndjekjet, persekutimet, burgimet, internimet, torturat, plaçkitjet
dhe grabitjet, në pretekstin e çarmatimit gjatë
vjetëve 1914-1921, veprimtaria teroriste e komitaxhinjve, provakacioni
i 1921-së i Gjen Bairas, të gjitha këto e tregojnë
realitetin e mjerrimeve në të cilat u vu popullata e jonë
në kohën e pushtimit Grek.
Koska, Lopsi, Varfanji, Karbunari, Kardhiqi, Paramithia, Margëllëçi,
Arpica, Grykohori, etj, . janë një pjesë e fshatrave
që kanë paguar më shtrejtë këtë terror.
Më 1922-1923, Qeveritarët e Greqisë vendosën
të impononin shpërnguljen e elementit musliman të
Çamërisë në shkëmbim me Grekërit
e Azisë së vogël duke na konsideruar si Turq.Ky akt
i turpshëm i qeveritarëve t’Athinës u has në
rrezistencën t’onë dhe në ndërhyrjen e
Lidhjes së Kombeve e cila duke konstatuar nacionalitetin Shqiptar
të popullatës s’onë, hodhi poshtë vendimin
e qeverisë Grek.
Por megjithatë ndërhyrjen e Lidhjes së Kombeve dhe
të angazhimeve solemne të marra nga qeveria Greke në
Lozanës 16 janar 1923, prapë njerëzit e Athinës
vazhduan politikën e tyre të çfarrosjes.Ata përdorën
çdo mjet për të vështirësuar qëndrimin
në Çamëri të elementit Shqiptar, çpronsuan
qindra familje në 6.000 ha. tokë pa më të voglin
shpërblim si në Dushk, Gumenicë, Kardhiq, Karbunar,
etj.
Qeverisja e Athinës instaloj emigrantët e Azisë së
Vogël në Çamëri me qëllim që t’a
popullojë me Grekër dhe të krijojë mundësin
e emigrimit të popullatës autoktone Shqiptare.
Familjet të tëra detyroheshin të braktisin vatanin
për në Turqi, Shqipëri, Amerikë, e gjetkë
dhe fshatra si Petrovci, Shëndëllinja u braktisën
krejt nga banorët Shqipëtarë.
Në këto rrethana ne nuk gëzuam asnji të drejtë
nacionale dhe na pengoheshin akoma edhe Gjuha amtare: në vend
të zhvillimit të kulturës Nacionale dhe të përparimit,
përkrahet fanatizmi dhe injoranca, në vënd të
shkollave hapeshin dhe subvencionoheshin klube fetare në gjuhën
arabe.95 % të popullatës s’onë qëndrojnë
akoma analfabet.Krahina e Çamërisë, një vend
i pasur dhe i begatshëm, kishte mbetur mbrapa, pa zhvillim
ekonomik, pa komunikacion dhe në duart e fajdexhinjëve,
akaparatorve: Koqoni, Pitulejt, Kufalla, Zhulla, Ringa, etj., që
varrfëruan dhe skllavërruan gjithë vendin.
Në luftën kundër fashizmit dhe tamam në përfundim,
të sajë, forcat reaksionare Monarko-Fashiste të Llakës
së Sulit të krijuara nga reaksioni dhe në shërbim
t’okupatorit, nën Komandën e Gjeneral Napoleon Zervës,
sulmuan dhe masakruan pa-besisht banorët Shqiptarë myslimanë
të Çamërisë.
Në këtë kohë kur trupat e L.A.S.-it dhe t’onat
impenjoheshin në luftime kundër Gjermanëve, komanda
e E.O.E.A., në kompromis me Gjermanët, operonte për
të fituar pozita për luftën vlla- vrasëse; dhe
kur forcat t’onat besnike të frymës dhe të
vendimeve të marrëveshjes së Kasertës (Sarafis-
Zerva) Gusht 1924, zbatonin urdhërat e Komandës së
përbashkët në–ndjekje të Gjermanëve,
Gjen, Napoleon Zerva, komandant i forcave të rezizdencës
n’Epir (E.L.A.S.-E.O.E.A.), urdhëronte njikohësisht
operacionet dhe masakrat në kurriz të popullatës
të pafajshme të Çamërisë.
Masakrat në Çamëri janë një shkelje flagrante
e parimeve njerëzore dhe nji mospërfillje e turpëshme
e parimeve dhe e karakterit të luftës antifashiste.Masakrat
në Çamëri u kryen në saje të bashkpunimit
dhe marrëveshjeve me Gjermanët, të cilët në
tërheqje u lanë vendin forcave Zerviste. Ja një fakt
konkret i bashkëpunimit ndërmjet forcave Zerviste dhe
të atyre Gjermane.”Komandanti Zervist Theodhor Vito,
i forcave të krahinës së Filatit. Nji ditë para
hyrjes së forcave Zerviste në Filat dhe pikërisht
më 22 shtator 1944, në katundin Fanaromen, 3 km, larg
Filiatit, u takua me Komandantin e forcave Gjermane në tërheqje”.
Mbas këtij takimi shohim që ende pa u larguar mirë
forcat Gjermane nga Filati, forcat e Theodhor Vitos, hynë në
Filat. Kështu një bashkpunim i tillë u siguroj forcave
Zerviste krahët duke u dhënë mundësi për
të filluar terrorin dhe masakrat në një stil të
gjërë në të gjitha krahinat e Çamërisë.
Forcat e divizionit të X-të E.O.E.A. nën komandën
e Kolonel Vasil Kamaras dhe pikërisht ato të regjimentit
të XIV-të të këtij Divizjoni të udhëhequr
nga Kranja, me ndihmësa Lefter Strugari, avokat Stavropullos,
Ballumi, Zoto, kriminelët me damkë Pantazejt etj., më
27 Qeshor 1944 hynë në qytetin e Paramithisë.Në
kundërshtim me premtimet e dhëna dhe marrëveshjes
së bërë midis Myftiut Hasan Abdullaj nga një
anë dhe Shapera me Dhespotin e Paramithisë nga ana tjetër
si agjenta të Zervës, filluan masakrat më të
poshtra. Burra, gra dhe fëmijë të pa mbrojtur qenë
objektivi i Monarko-Fashistëve Grekë. Numri i të
masakruarve në Qytetin e Paramithis dhe rrethe arrinë
në 600 veta.
Më 28 korik 1944 forcat e regjimentit 40 nën Komandën
e Agores hynë në Parg ku masakruan 52 burra, gra dhe fëmijë.
Forcat e E.O.E.A., nën komandën e Theodhor Vitos, Ilia
Kaço, Hristo Mavrudhi, Hristo Kaço, Hari Dhiamanti,
etj., mbasi rrethuan qytetin e Filiatit, më 23 Shtator 1944,
ditën e Shtunë në mëngjesë, hynë në
qytet.Po në këtë ditë hynë edhe në
Spatar, plaçkitën dhe grabitën të gjitha familjet
dhe gjithë ç’ka gjetën. Në mbrëmjen
e natës 23 duke u gdhirë 24 Shtator 1944, hynë dhe
forcat e komanduara nga Kranjaj, Strugari e të tjerë,
me arritjen e këtyre forcave filluan menjëherë masakrat.
47 burra, gra dhe fëmijë u masakruan në Filat dhe
157 numërohen të masakruarit të vrarët dhe të
humburit në Spatar, ku një pjesë e mirë e tyre
ishin grumbulluar nga katundet të tjera. Të gjitha gratë
e reja dhe vajzat u keqpërdorën dhe u çnderuan
prej kriminelëve të Zervës.Pak ditë më
vonë monarko-fashistat grumbulluan të gjithë burrat
që kishin mbetur, dhe me vendimin e Gjyqit fallco:Koqinja Kryetar,
Stavropullos Prokuror dhe katër anëtarë, 47 shqiptarë
të pafajshëm u masakruan. Në Granicë të
Filiatit janë mbuluar kufomat e 46 vetave dhe të therrura
me thika dhe 45 të tjerë në fushë të Filatit
tek ara e Xhelo Metos.
Familje të tëra janë zhdukur me prindër, fëmijë
dhe foshnjë në djep.Gratë dhe vajzat u çnderuan.Me
qindra deklarata të tyre që shpëtuan përshkruajnë
vrasjet dhe vuajtjet e pasosura, nga ata del qart kriminaliteti
dhe qëllimi i veprimeve të monarkofashistëve në
Çamëri.Ja disa shëmbëlla:
Sanije Bollati, në Paramithi është djegur me benzinë
mbasi iu prenë sisët dhe iu nxerrën sytë.
Ymer Muratin e vranë dhe e bënë copa-copa në
Paramithi.
Në shtëpinë e Sulo Tarit ishin grumbulluar më
se 40 gra dhe Çili Popova nga Popova i veshur ushtarak me
një grup ushtarësh hyri brenda, muarrën gratë
dhe vajzat më të bukura dhe filluan t’i çnderonin
në një dhomë tjetër. Ulurima e vajzave, të
grave arrrinin kulmin.Kjo poshtërsi vazhdoj gjithë natën.Seri
Fejzo, Fizret Sulo Tare, etj, ishin objekt i këtyre poshtërsive.
Hilmi Beqirin nga Filati mbasi e plagosën para familjes së
tij, e lanë dhe ikën.Familja për t’a siguruar
e strehon tek dentisti Mavrudhiu, ai e mban për disa orë,
por më vonë lajmëron ta marrin, dhe e çojnë
tek Stavro Muhaxhiri, kurse vetë largohet për tek Shuaip
Metja ku ishin mbledhur shumë familje. Andatët informohen,
e marin, më parë i nxjerrin dhëmbët e floririt
me darë dhe mbasandej e vranë.
Malo Muhon plak 80 vjeçar i sëmurë prej katër
vjetësh vritet me sopatë, para së shoqes. Trutë
i kërcyen në prehër të së shoqes e cila
pasi ia mblodhi e mbuloi me jorgan dhe iku.
Në Spatar Abdul Nurçe merret, çohet në Filat
zbathur, zvarriset nëpër rrugë të qytetit, dhe
më në fund vritet para shtëpisë së Nidh
Tafeqit.
Familja e Lile Rustemit nga Shulashi e përbërë prej
16 vetash në shumicë fëmijë, zhduken krejtësisht
pa shpëtuar as edhe një.
Xhelal Minit nga Paramithija ia prenë kokën me bajoneta
mbi trupin e Myfti Hasan Abdullaut.
Sali Muhdinit, Abedin Bakos, Muhamet Pronjes dhe Malo Sejdiut ju
prenë gjishtrit, hundët, gjuhën dhe këmbët
, dhe kur këta ulurinin nga dhëmbjet e mëdha, andartët
Zervist këndonin këngët e Komandantit të tyre
dhe gëzoheshin kur shikonin këto tmerre. Më në
fund i vranë në çengelat e kasapëve.
Eshtref - Himi qytetar nga Paramithija, deklaron sa vijon për
masakrat në Paramithi:
“Të martë më 27 Qeshor 1944 n’ora 7 të
mëngjesit hyjnë në Paramithi monarko-fashistat Grekë
të Komanduar nga Kolonel Kamara, Major Krasnja, Kapiten avokat
Kristo Stavropulli, Kapiten avokat Lefter Strugari, N-Toger Nikolla
Çenos, etj., -Porsa hyjnë në qytet, u-dha urdhëri
që kërkush të mos lëvizte nga vendi sepse nderi,
liria dhe pasuria nuk do të prekeshin n’asnjë mënyrë.Në
mbas dreke filluan menjëherë arrestimet ndër gra,
burra dhe çiliminj, kurse nga ana tjetër fillon vjedhja.Të
gjithë burrat deri të nesërmen u vranë.
Passi më mbajtën 4 ditë në burg , më lanë
të lirë për të varrosur të vrarët.
Në vendin e quajtur “Kisha e Aj Jorgjit “, munda
të njof 5 nga personat e vrarë, të tjerët ishin
bërë të panjohur për shkak të torturave
të pësuara.Të pesë viktimat e njohura prej meje
janë:Met Qere, Sami, Asim, Mahmut Kupi, Adem Beqiri e Haki
Mile.Pas dy ditësh më shpien pas “Galatajt”
në afërsi të shtëpisë së Dhimitër
Nikollës, ku ishin vrarë 8 veta. Nuk munda t’i njoh
pasi ishin bërë copa-copa. Ngado shiheshin kufoma njerëzish.
E quajtuna Sanije Bollati, passi pësoj tortura të frikshme,
e dogjën të gjallë me benzinë. Kjo tragjedi
pati vënd të mërkurën dhe të premtën
në mëngjes, trupi i saj u- transportua i mbuluar në
një batanije nga e ëma e saj e dy bashkëqytetarët
të cilët e vendosën në një qilar me urdhër
të monarko-fashistave që s’linin asnjë ta shikonin.Atje
kjo grua e mjerë vdiq pas pesë ditësh dhe kufoma
e sajë ishte plot me krymba.
Gjithqka deklaroi i kam parë me syt e mij.Në fillim u
msheha për pesë ditë rresht në një tavan
kur monarko-fashistat më arrestuan dhe më prezantuan para
major Kranjajt i cili pas pytjeve të shkurtëra urdhëroi
burgimin tim.Në burg gjeta 380 persona ndër të cilët
gra dhe fëmijë.120 nga këta vdiqën urije.4 persona
dhe unë qëndruam 15 ditë në burg dhe m’andej
na përrcuallën për në Pravezë prej kah
shkuam në Janinë ku qëndruam 40 ditë.Atje pësuam
tortura të pa-përshkruara.Pastaj me ardhjen në këtë
qytet të trupave t’E.AM.-it ne u liruam.
Dërvish Sulo nga katundi Spatar i Filiatit i përshkruan
në këtë mënyrë në Spatar: “Në
mëngjezin e një të Shtune të Shtatorit 1944
gjithë popullata u grumbullua përpara xhamisë së
fshatit (Spatar), Ushtarët filluan grabitjet dhe çnderimet
ndër gra, vajza e deri në plaka.Paçe Çulani,
50 vjeçare, u-çnderua, u- grabit, iu prenë flokët
mandej veshët dhe më në fund u vra në bahçen
e saj, n’afërsi të grurit të Miços.
Në shtëpinë t’onë ishte instaluar familja
e Sako Banushit nga Skopjona prej tetë vetash, gra, burra dhe
fëmijë.Pasi u-çnderuan gratë të cilave
i-u shpuan gjirët me thika, të gjithë u-masakruan...
Në shtëpi të Damin Muhametit u-vranë 5 gra dhe
3 fëmijë...Në shtëpi të Fetin Muhametit
u torturua dhe mandej u çnderua Hane Isufi së bashku
me një grua tjetër.Në shtëpinë e Dul Sherifit
iu pre koka plakut 80 vjeçar Sulejman Dhrimicës dhe
së shoqes së tijë.Në shtëpin të Mete
Brahos u dogjën të gjallë 20 persona, gra, fëmijë
dhe burra... Kije Nurqi , 76, vjeqare, u therr me thikë...
Në vështin e Zulës dhe në kopshtin e Avdyl Nurçes
pashë 30 persona të masakruar... Në shtëpinë
e Haxhi Latifit u çnderuan vajzat e Haxhi Culanit kurse në
banesën e Mejdi Metës u çnderua Hava Ajshe dhe
Nazo Arapi mandej kjo e fundit u masakrua”.Viktimat dhe humbjet
simbas statistikave të deritanishme gjatë masakrave të
1944 dhe 1945 në kuriz të minoritetit Shqiptar në
Greqi, arrin numrin 2.877, të ndarë si vijon:Filati dhe
rrethi 1286, Gumenicë dhe rrethe 192, Paramithi dhe rrethe
673 dhe Mërgëlliçi dhe Parga 620.
Ky qe fati i gjithë atyre që nuk mundën të largohen
nga Çamërija me përjashtim të disa pak grave
që janë sot dëshmitare të gjalla të kësaj
masakre ngethëse në Paramithi në Prag, Spatar, dhe
Filat.Përmes gojës së tyre del qartë dhe lakuriq
kriminaliteti i akteve barbare t’organizuara nga reaksioni
monarko-fashist Grek në Çamëri.
Kjo kasaphëne që u frymëzua prej ndjenjave më
të ulta të urrejtjes shovene dhe fetare, përfundoj
në shpërnguljen me forcë të afro 28.000 Çamëve
që erdhën dhe u srehuan në Shqipëri me kandidat
më të vajtueshme. 68 katunde me 5800 shtëpi u grabitën,
u shkatërruan dhe u dogjën.
Nga llogaritja e dëmeve rezulton të kenë mbetur në
Çamëri dhe grabitur nga forcat monarko-fashiste të
Zervës 17.000 kokë bagëti të holla, 1200. të
trasha, 21.000 kv. bereqet dhe 80.000 kv. vaj, gjithashtu dhe produkti
i vjetit 1944-45 që arrin në 11.000.000 kg. bereqet dhe
3.000.000 kg.vaj.Gjatë emigracionit 110.000 kokë bagëti
e hollë dhe 2.400 bagëti e trashë ngordhën dhe
humbën.
Nga gjithë kjo del e qartë katastrofa e madhe ekonomike
që pësoj popullata jonë duke mbetur nëpër
rrugët e emigracionit vetëm me rrobat e trupit.Çamëria
në luftën e madhe antifashiste kontriboi materialisht
dhe moralisht.Popullata e Çamërisë u hodh pa rezerva
në një luftë totale kundër okupatorit dhe formoi
batalionin e katërt të regj. XV-të të ELAS-it
.Nga popullsia e vogël e Çamërisë dolën
më tepër se 500 luftëtarë që luftuan vendosmërisht
kundër okupatorëve nazifashistë dhe tradhëtarëve
ballistë dhe zervistë.
Gjaku i dëshmorëve Muharrem Myrtezajt, Ibrahim Hallumi,
Hysen Vejseli etj., që u derdh së bashku me atë të
partizanëve grekë në Qafat e Qeramicës, dëshmojnë
konkretisht këtë fakt;Në përfundim të luftës
dhe në Çlirimin e vendit nga okupatori trupat e komanduara
nga Gjenerali Napoleon Zervas operonin në krahinat dhe fshatrat
t’ona jo si çlirimtarë, por si xhelat dhe armiq
të betuar të elementit Shqiptar në Çamëri.
Në marrëveshjen e Casertas (Zarafi-Zervas) Gusht 1944,
trupat e rezistencës viheshin në fronte të përbashkëta
kundër Ushtrive naziste nën një komandë të
përbashkët në zona të caktuara operative.Kjo
marrëveshje u shkel në Çamëri.Trupat Zervista
ranë në kompromis me Gjermanët dhe duke qëlluar
forcat t’ona, penguan veprimtarinë e Batalionit IV-të
Regj.XV-të në zonën e caktuar të Filatit.Operacionet
dhe masakrat në krahinën e Filatit lidhen direkt me këtë
situatë dha janë në kundërshtim të hapët
me besimin dhe frymën e bashkëpunimit të vendosura
në Caserta.Akoma dhe fshati i fundit i Çamërisë,
Koska, një nga baza e organizimit të forcave të rezistencës
së Frontit Nacional Çlirimtar në Çamëri,
u shkatërrua dhe u doq si përfundim i aktit për shkatërrimin
e Çamërisë.
Një komision i Këshillit Antifashist Çam u-dërgua
më 30-X-1944 n’Athinë pranë qeverisë Greke
të z. Papandreu me një votim proteste kundër masakrave
në Çamëri duke kërkuar njëkohësisht
frenimin e tyre.Qeveria e Papandreut nuk deshi të mirte asnjë
masë dhe angazhim për sa i-u parashtrua.
Mbas operacioneve të Dhjetorit 1944, ma Çlirimin e Çamërisë
nga okupatori zervist, një pjesë e popullatës s’onë
u riatdhesua përsëri dhe u vendos në krahinën
e Filatit.Më 12 Mars 19445 forcat qeveritare të organizonit
të Korfuzit duke e shkelur marrëveshjen e Varkizës
Shkurt 1945 organizuan dhe kryen pabesisht masakrat e shëmtuara
të Vanrës (Filatit) të cilat nxorrën në
shesh edhe një herë lakuriq qëndrimin dhe politikën
e autoriteteve përgjegjës të qeverisë Greke
në lidhje me çfarosjen e popullatës Shqiptare të
Çamërisë.
Në mbështetje të kësaj situate të konstatuar,
Misioni UNRRA-s në Shqipëri pati aprovimin nga qendra
e Washingtonit për akordinim në favor të emigrantëve
1.450.000 dollarë si ndihmë imediate ndaj gjëndjes
s’onë të vështirë.
Edhe në këto kondita emigrantët Çamër
vazhduan të kontribuojnë gjithnjë më tepër
për Frontin.Në konferencën e Shalësit (Konispol)
mbajtur në fund të Shtatorit 1944 zëri i Çamëve
n’emigrim u ngrit më i fortë për bashkëpunim
kundër okupatorit dhe padrejtësive të monarkofashistëve
Grekë.
Më 23 Shtator 1945 në Kongresin e Vlorës delegatët
Çamër që përfaqësonin të gjitha
grupet e emigrantëve Çam në Shqipëri u shprehën
kundër masakrave të monarko-fashistëve grekë
të kryera mbi ’ ta dhe kërkuan me anë memorandumesh
drejtuar Konferencës së Londrës, shqyrtimin e problemit
të tyre dhe dënimin e shkaktarëve të gjak-derdhjes
së kotë në Çamëri dhe të vuajtjeve
të pakufi.Kongresi përfundoj në një rrezolutë
ku përmblidhen të gjithë punimet e tijë.
Gjatë emigracionit për shumë herë ne i jemi
drejtuar botës për të drejtat t’ona të
mohuara dhe kemi kërkuar ri-atdhesimin.
Më 30 Tetor 1944 Këshilli Antifashist Çam i dërgonte
një votim proteste Qeverisë së Bashkimit Kombëtar
Grek, Shtabit të Përgjithshëm të Mesdheut, Qeverive
Aleate, Komitetit Qendror, t’EAM-it ku flitet për barbarizmat
e fashistëve Grek në Çamëri.
Më 9 Maj 1945 Këshilli Antifashist Çam iu dërgon
Misioneve Ushtarake Aleate kopjen e telegramit drejtuar Kryetarit
të Konferencës S.Franciskos mbi të drejtat e Çamëve
në bazë të kartës s’Atlantikut.
Më 27 Qeshor 195, telegrame proteste, kundra masakrave në
Çamëri drejtuar nga Këshilli Antifashist Çam
Qeverisë Demokratike të Shqipërisë, Misioneve
Aleate Ushtarake Sovjetike, Angleze, Amerikane, Franqeze, Qekosllovake,
Legatës Jugosllave, Shqiptarëve t’Amerikës,
Italisë dhe Bullgarisë.
Promemorja drejtuar z.Hutxhinson deputet Laburist i Britanis së
Madhe, më 26-XI-1945.Telegram drejtuar Drejtoris së Përgjithshme
të UNRRA-s nga Komiteti Antifashist Çam (25-9-1945),
ku kërkohen ndihma.
Memorandum drejtuar kryesis së Konferencës së Ministrave
të Jashtëm Aleat në Londër nga Delegat të
Kongresit Çam, 3-4-9-1945.
Memorandum drejtuar Asamblesë së Kombeve të Bashkuar
në Londër prej Komitetit Antifashist Çam më
11 Janar 1946 ku rivlersohen masakrat dhe kërkohen të
drejtat.
Memorandum drejtuar Asamblesë së Kombeve të Bashkuara
në New-York nga Komiteti Antifashist Çam më 25
Tetor 1946, etj.
Ne jemi viktimë e rregjimit monarkist që sot sundon në
Greqi Së bashku me popullin vëlla Grek ne vuajmë
konseguencat e terrorit të zi të shpërthyer prej
tyre në gjith Greqinë.
Pë dy vjet e gjysmë ne po vërvitemi Shqipëris
në mizerje larg Atdheut ndërsa vendet t’ona të
pasura shfrytzohen pa të drejt nga agjendët e Monarko-Fashistave
në Çamëri.
Vuajtjet t’ona gjatë emigracionit kanë qenë
dhe janë pa kufi.Me mijra kanë vdekur nga kjo situatë
e krijuar.
Megjithatë protestat e bëra dhe të drejta që
na përkasin ne vazhdojmë të qëndrojmë akoma
n’emigracion ndërsa Qeverija Greke merr masa dhe vendos
në Çamërinë t’onë pa asnjë
të drejtë banorë të huaj për të penguar
kthimin t’onë.
N’emër të popullatës sonë ne protestojmë
edhe një herë për të gjithë këto ne
i parashtrojmë Komisionit Hetimor të Këshillit të
Sigurimit t’U . N . O . –s tragjedin e luajtur në
Çamëri dhe heqim vërejtjen për një akt
barbar të kryer me qëllim çfarosje të popullatës
s’onë.
Ne theksojmë nevojën e përfundimit të shpejt
të problemit Çam dhe kemi bindje se do të gjejnë
zgjidhje kërkesat tona që janë:
1.Marrja e masave i imediate për pengimin e vendosjes së
elementeve të hua në vatrat t’ona.
2.Riatdhesimi i të gjithë çamërve.
3.Kthimin e pasurisë dhe shpërblimin e dëmeve tona
shkaktuar në pasuri të lujtëshme dhe të palujtëshme.
4.Ndihmë për rindërtimin e vatrave dhe vendosjen
t’onë.
5.Sigurimin dhe garancinë që rrjedhin prej traktateve
dhe mandateve ndërkombëtare, si sigurimi i të drejtave
civile, politike, kulturale dhe sigurimi personal.
6.Gjykimi dhe dënimi i të gjith përgjegjësave
të krimeve të kryera.
Duke ju shprehur konsideracjone t’ona më të shquara;
Komiteti Antifashist i Emigrantëve Çamër:
Taho Sejho, Kasem Demi Rexhep Çami
Tahir Demi, Vehip Demi Dervish Dojaka
Hilmi Seiti
T i r a n ë, 1947.
|