Rënia
e Rusisë vazhdon
Shkruan: Iliriana BAJO
Takimi
i parë mes presidentit Bush dhe homologut të tij rus të
mbajtur në Slloveni do të kujtohet mes të tjerash
edhe për deklaratën e zotit Bush se "e pashë
drejt e në sy Putinin dhe i lexova shpirtin dhe përkushtimin
e tij". Kjo deklaratë u komentua jo pa shpoti, ku një
nga komentatorët e njohur të së përditshmes
New York Times thoshte se presidenti ynë pas takimit një
orësh mundi t'i lexojë shpirtin Putinit, që për
dhjetëvjeçarë të tërë punoi si spiun,
që do të thotë ta kesh gënjeshtrën profesion
e të mos tregosh kurrë atë që mendon realisht.
Shumë
nga kritikët e Bushit kanë përsëritur gjatë
mandatit të tij presidnecial se aleanca Bush-Putin është
ndër gabimet më të mëdha të presidentit
aktual.
Por
çfarë ka ndodhur realisht në 5 vitet e fundit që
nga ardhja në pushtet e presidentit Bush?
Në
fund të vitit 2003 Gjeorgjia përmes revolucionit të
purpurtë rrrëzoi nga pushteti Eduard Shevarnaxen, ish-minisntrin
e jashtëm sovjetik e më pas president i Gjeorgjisë
së pavarur pas shpërbërjes së ish-Bashkimit
Sovjetik.
Shevarnaxe,
autoritar, ngulfatës i demokracisë dhe nxitës i një
sistemi të korruptuar kishte ruajtur varshmërinë
ndaj Moskës zyrtare, megjithë faktin se Tbilisi tashmë
ishte kryqytet i një shteti të pavarur dhe jo i një
republike sovjetike. Pas pushtimit të parlamentit nga mbështetësit
e opozitës dhe nën presionin e protestave mbarëpopullore
në pushtet vjen opozita. Sakashvili është presidenti
i ri i vendit, derisa Brukseli tashmë zëvendëson
Moskën në orientimet e Tbilisit. Me largimin e Gjeorgjisë
nga ndikimi i Rusisë një pjesë e kufirit të
Rusisë është e hapur ndaj ndikimit të perëndimit.
Së fundi parlamenti i Gjeorgjisë ka kërkuar miratimin
e afateve kohore për mbylljen e bazave ushtarake ruse në
Gjeorgji. Parlamenti ka caktuar si afat janarin e vitit 2006, derisa
Moska ka thënë se mbyllja e bazave ushtarake kërkon
vite. Ligji i ri në Gjeorgji parasheh mosvazhdimin e vizave
të qëndrimit për ushtarët e oficerët rusë
nëse bazat nuk mbyllen në afatin e kërkuar.
Do
të kalonte vetëm një vit nga revolucioni i purpurtë
në Gjeorgji kur rrugët e Kjevit, kryeqytetit të Ukrainës,
do të shndërroheshin në portokalli, ngjyra e opozitës
ukrainase. Kreu i opozitës Viktor Jushçenko, i mblodhi
për më shumë se një muaj në shesh mbështetësit
e opozitës, nga të gjitha anët e Ukrainës për
të kundërshtuar vjedhjet e votave, që sipas opozitës
u bënë në raundin e parë të zgjedhjeve
presidenciale. Në këto zgjedhje përballeshin Viktor
Janukoviç, që ishte njëherësh kryeministër
i vendit dhe Viktor Jushçenko, udhëheqës i opozitës.
Nga
presioni i opozitës u ripërsëritën zgjedhjet
më 26 dhjetor, ku Janukoviç doli fitues dhe do të
zëvendësonte Leonid Kuçma në postin e presidentit.
Kuçma ashtu si Shevarnaxe në Gjeorgji e kishte lënë
Ukrainën nën ndikimin rus. Në të vërtetë
Ukraina është parë si zgjatim i Rusisë zyrtare
edhe për shkak të shumë lidhjeve historike mes dy
vendeve. Pas revolucionit të portokalltë, në fund
të vitit 2004, Ukraina ka një udhëheqje të re
që ka vënë si përparësi anëtarësimin
e Ukrainës në Bashkimin Evropian dhe në NATO. Deri
para pak muajsh Kjevi zyrtar po shihte mundësitë për
afrimin e mëtejshëm ekonomik e politik me Rusinë.
Dallimi është i qartë. Moska zyrtare me shumë
vështirësi po e pranon klasën drejtuese në Ukrainë
dhe orientimin e saj. Ndër hapat e fundit që e dëshmojnë
këtë është dhe fakti se ndaj kryeminsitres ukrainase,
Julia Timoshenko është ngritur një aktakuzë
për një numër akuzash për rryshfet dhe korrupsion.
Derisa
Moska vë barriera, Brukseli ka ofruar një paketë
për marrdhënie ekonomike e politike speciale me Ukrainën.
Por
trazirat nuk përfundojnë këtu për Rusinë…
Moldavia
është vendi më i varfër në Evropë,
ku komunistët vazhdojnë të jenë në pushtet.
Si ish republikë sovjetike Moldavia i ka ruajtur të forta
lidhjet me Rusinë, derisa komunistët në pushtet i
kanë pasur politikat e jashtme të orientuara nga Moska.
Së fundi Moldavia mbajti zgjedhjet e përgjithshme ku komunistët
fituan sërish shumicën. Megjithatë në dallim
nga politika e vetëm pak muajve më parë, në
mbështetje të komunistëve moldavë gjatë
fushatës zgjedhore ishin dhe Sakashvili dhe Jushçenko
drejtuesit e revolucioneve në Gjeorgji e Ukrainë. Dy ditë
para zgjedhjeve Moldavia i ndaloi hyrjen 100 qytetarëve rusë
që do hynin në vend si vëzhgues me arsyetimin se
do shkaktonin trazira. Moldavia së fundi shpalli orientimin
pro-evropian të politikës së saj të jashtme.
Moldavia ishte më e fundit në rradhën e ish-republikave
sovjetike që largohet nda ndikimi i Moskës.
Ndërkaq
me ndërhyrjen ne Afganistan afro katër vite më parë
Uashingtoni ka forcuar marrdhëniet me vendet e Azisë qëndrore
që dikur kanë qenë sih republika sovjetike si Kirgizia,
Uzbekistani, Taxhikistani e me rradhë. Këto vende janë
vënë njëherësh nën presionin amerikan për
reforma demokratike, që njëherësh nëniukptojnë
largim nga ndikimi rus. Kirgizia vetëm është futur
në rrugë e largimit nga Moska.
Në
takimin e fundit Bush-Putin, që u zhvillua në Bratisllavë,
gjatë turneut evropian të presidentit amerikan, ky i fundit
përsëriti miqësinë personale me Putinin.
Emërimi
i Kondolesa Rajs në postin e shefes së diplomacisë
amerikane ka sjellë në krye të diplomacisë jo
thjesht një bashkëpunëtore të afër të
Bushit, por para së gjithash një eksperte të ish
Bashkimit Sovjetik. Ndër bashkëpunëtorët më
të afërt në kabinetin Rice janë gjithashtu ekspertë
të ish Bashkimit Sovjetik dhe Rusisë. Derisa Pentagoni
ka marrë përsipër zgjidhjen e një numri problemesh
në Lindjen e Mesme, diplomacia do të përqëndrohet
në mardhëniet me Rusinë dhe vendet e dala nga ish-Bashkimi
Sovjetik, përfshi dhe kufizimin e ndikimit rus në pjesë
të ndryshme të botës. Shkëputja e Gjeorgjisë,
Ukrainës, Moldavisë janë goditjet më të
rënda për Rusinë në planin diplomatik që
nga shpërbërja e ish Bashkimit Sovjetik.
Megjithatë,
fundi nuk mbetet në Moldavi. Nga seriali "Rënia e
Rusisë" mbeten ende episoda të ri për t'u parë.
|