"Oktopadi
i kuq": si punon mafia ruse?
Besnik
KONÇI
Pasojat
që ka sjellë dhe që mund të sjellë më
tej, edhe në të ardhmen veprimi i mafjas në stabilitetin
ekonomik dhe politik, në kursin përkatës të
Rusisë, në stabilitetin shumëplanësh të
vendit me territor më të madh të botës si dhe
impakti në trafiqet gjithëfarësoj, nivelin e kriminalitetit
në botë si edhe kërcënimet që lidhen me
to, kanë bërë që shumë agjensi dhe institucione
studjuese të fushës të merren me fenomenet mafjoze
ruse dhe veprimtarinë kriminale brenda dhe jashtë kufijve
rusë, si edhe lidhjet e dukëshme dhe të padukëshme
me politikën dhe institucionet shtetërore e private në
Moskë dhe ato nëpër botë. Më poshtë
po paraqes një përkthim të përshtatur të
një studimi të bërë nga disa agjensi perëndimore
mbi këtë fenomen dhe pasojat që lidhem më të.
|
Natyrshëm,
gjatë dhe pas leximit të tij mund të lindin
pyetje në lidhje me shtrirjen e skemave të tilla
ruse në vende të tjera ish-komuniste dhe sa është
prezente kjo mafje ekonomiko-politike në institucionet
e tyre, sa ka qenë dhe sa është prezente ndikimi
i saj edhe në Republikën e Shqipërisë
dhe ç`pjesë e skenarit rus ka gjetur apo akenarëve
të ngjashëm, nëse po, zbatim edhe në vendin
tonë.
Drejt
një "Shteti në kolaps"?
Profesori Phil Williams, studjues i problemeve të sigurisë
ndërkombëtare, në analizën që bën
për shtetet bashkëkohore, ku krimi i organizuar
zhvillohet pa u ndëshkuar, i kategorizon këto shtete
në katër tipe: "Shtete të dobët (të
cilët nuk kanë burimet dhe kapacitetet për
të luftuar pushtetin e krimit), "Shtete të
paralizuar"
|
(të cilët lejojnë të operojnë pushtete
të tilla të krimit për motive të sakta politike),
"Shtete të korruptuar" (në të cilët
eksponentë të elitës politike nuk janë seriozë
në luftën kundër krimit, sepse nxjerrin vetë
shumë përfitime nga aktiviteti i organizatave kriminale),
"Shtete "në kolaps" (në të cilët
pushteti është implikuar direkt në aktivitetin e
krimit të organizuar); tipe të këtij shteti ka shumë
në "Botën e Tretë".
Rusia
pas-sovjetike karakterizohet nga Williams si shtet që përmban
njëkohësisht lidhje të dobësisë dhe korrupsionit,
duke favorizuar një amalgamë ndërmjet botës
politike, ekonomike dhe kriminale.. Kjo situatë lexohet me
një të hedhur të syrit mbi realitetin rus. Le te
konsiderojmë fenomenin e vrasjeve me porosi - vrasjet më
të vonëshme - të bëra linja të konsoliduara
të konkurencës ekonomike, edhe nga autorë që
nuk nuk i përkasin botës së malavitës.Vrasjet
më të bujëshme të viteve të fundit ( shihni
rastet Kistev, Kivelidi, Kantov, Cholodov, Tatum, etj ) duken të
jenë konceptuar në një zonë të veçantë
ku ndërthuren pikërisht interesa të errëta të
ambjenteve politike, grupeve financiare dhe strukturave mafioze.
Pikërisht për këto arsye, raste të tilla, nuk
zbulohen kurrë: jo sepse hetuesit nuk janë kopetentë,
por sepse zbulimi i tyre do të zbulonte bashkëjetesën
intime ndërmjet pushtetit politik, afareve dhe kriminalitetit.
Nën
këtë këndvështrim, del spontanisht pporblemi
akut: këtu është rreziku konkret që Rusia të
vuajë jo vetëm dobësimin dhe korruptimin e shtetit,
por që kjo të shndërrohet pikërisht në
një "Shtet në kolaps"?
Ekspertët
më të kualifikuar rusë janë të mendimit
se ky është një rrezik fare i mundëshëm;
raporte të ndryshme të hartuar nga analistë të
Ministrisë së Brendëshme dhe institucioneve të
tjera shtetërore ruse venë alarmin se krimi i organizuar
- dhe korrupsioni publik gjithnjmonë më i lidhur me të
- përfaqësojnë një kërcënim direkt
dhe evident pë shtein rus.
Presidenti
Jelcin ka nënvizuar pikërisht këtë rrezik. Më
25 Shtator 1997, duke anonçuar fushatën anti-korrupsion
të radhës deklaroi se krimi i organizuar "po synon
të fitojë pozicion në pushtetin politik, gjë
që paraqet një rrezik të madh për vendin".
Me
një qëllim të tillë citohet një raport
shumë i rëndësishëm i Qendrës për
Studime Strategjike dhe Ndërkombëtare, i publikuar në
Shtator 1997 nga një grup ekspertësh të koordinuar
nga Armaud de Borchgrave: ai mbështet mendimin se Shteti rus
rrezikon të bjere në duar e "Oligarkisë kriminale",
i karakterizuat nga një aleancë ndërmjet: a) funksionarë
të korruptuar të të gjitha niveleve, b) drejtues
të botës së malavitës, c) njerëz të
biznesit, të cilët i konsiderojnë ligjin ekzistues
rus dhe normat përkatëse perëndimore për aktivitet
tregtar vetëm si pengesa që duhen kapërcyer në
çfarëdo mënyrë. Bëhet fjalë për
një oligarki, e cila nuk favorizon zhvillimin ekonomik por,
përkundrazi, tentojnë të grumbullojnë fitime
për tu pasuruar, duke shfrytëzuar pasuri të pashterëshme
të vendit ( mjafton të kujtojmë se, sipas deklarimit
të vetë Ministrit të Brendëshëm Kulikov,
duhet të jenë transferuar nga Rusia nëpër bankat
perëndimore, vetëm gjatë këtryre 4 viteve të
fundit, nga 150-300 miliardë dollarë USA).
"Nomenklaturnaja
privatizacija"
Interpretimi
i fenomeneve mafioze në Rusi do të duhej vendosur në
një kontekst më të gjërë analizash mbi
të ashtuquajturën "nomenklaturnaja privatizacija"
( kjo do të thotë privatizim në shërbim të
nomenklaturës ), falë së cilës, eksponentë
të nomenklaturës së lartë dhe të mesme
të Partisë Komuniste të Bashkimit Sovjetik kanë
arritur, në pjesën më të madhe, që gjatë
viteve të tatëpjetës dhe rrëzimit të regjimit
komunist ( 1986-92 ) të shndërrohen në kapitalistë
dhe pronarë të rinj, nëpërmjet një veprimtari
bashkëpunimi për përvetësimin e burimeve financiare,
që kërkoheshin për nevoja të ndryshme, shpesh
në bashkëpunim me malavitën e organizuar, me strukturat
përkatëse të shoqërive vendase dhe të huaja
( disa analistë e kanë definuar "kleptokratura"
këtë "klasë të re" të dalë
nga ky proçes). Gjithashtu, është me vend të
nënvizohet se "revolucioni kriminal" aktual në
Rusi i ka të shtrira rrënjët e tij në periudhën
gorbaçovijane të "perestrojkës", atherë
kur në fund të viteve Tetëdhjetë, Komiteti Qendror
i PKBS filloi të verë në zbatim një plan të
studjuar mirë për transformimin e pushtetit politik, që
ishte në një rënje pa kthim, në pushtet ekonomik.
Duke marrë shtysë nga studimet e de Borchgrave, Viktor
Yasmann, Michael Waller, etj, operacionet thelbësore të
planit të përpunuar dhe të zbatuar me ndihmën
edhe të ekspertëve financiarë të KGB-së,
mund të sintetizohen kështu:
1)
Transferim në Perëndim, nëpërmjet kanaleve diplomatike
dhe korrierëve, të sasive të mëdha parash, gurëve
të çmuar, veprave të artit, me qëllim që
të financohej themelimi në Perëndim i strukturave
të kompanive, të kontrolluar rreptësisht nga Komiteti
Qendror i PKBS dhe KGB.
2)
Transferimi i fomdeve që i përkisnin shteteve sovjetike,
në strukturat e kompanive të nomenklaturës së
kuqe, në Perëndim.
3)
Krijimi i shoqërive shumkombëshe, me destinacion eksportimi
e materjaleve primare strategjike ( naftë, metale, etj ). Këto
shoqëri fusnin në dorë pasuri të mëdha
të BS me çmime shtetërore, shumë të ulura
(falë ndihmave ) dhe i shisnin ato në tregun ndërkombëtar
me çmime pak më të ulta se çmimet6 botërore.
Përfitimet shumë të larta nga operacione të
tilla depozitoheshin, më pas, në "parajsat bankare",
dhe përdoreshin për financimin edhe të Joint-ventures
që veprojnë në Rusi.
Plani
i dha jetë kështu shoqërive, bankave dhe Holding-eve
të rëndësishme, të cilat, pas rënies së
Partise-Shtet sovjetike, u ngatërruan gjithnje më tepër
me kriminalitetin mafioz, duke favorizuar rritjen dhe fuqizimin
e këtij të fundit.
Struktura
e kriminalitetit mafioz Ruso-Aziatik
"Antishteti"
Luciano
Violante, në librin "Non e la piovra. Dodici tesi sulla
mafia italiana" pohon: "Mafia, për arsye të
eksperiencës thuaj shekullor, ndërton struktura fitimtare,
në tregun e organizatave kriminale. Atje ku arrin grupi mafioz,
krimi ordiner duhet të largohet, ose të marrë një
pozicion të ndërvarur, apo të ndryshojë modelin
organizativ duke u inuformuar me atë mafioze. Organizata të
bashkuara mafjoze fitojnë kësisoj më shumë pasuri,
më shumë pushtet më shumë paprekshmëri".
Për
të kuptuar sa më mirë linjën evolutive të
fenomenit mafioz në Rusi është e rëndësishme
të evidentojmë ndryshimin, të theksuar nga Violante,
ndërmjet krimit të organizuar të zakonshëm (
i cili merr forma të thjeshta dhe, pak nga pak, më të
sofistikuara ) dhe atij të tipit mafjoz. Organizata mafjoze
tentojë të konfigurohen si "fuqi të padukëshme",
si "Antishtet". Vetitë që i bashkonë janë:
a) përpjekja për të ushtruar kontrollin maksimal
mbi territor, b) përzierja me shoqërinë civile, me
anë të aktiviteteve të sipërmarrjes dhe investimeve
të ligjëshme në dukje, c) prania e lidhjeve me pushtetin
politik, d) ndërkombëtarizimi i aktivitetit të zhvilluar.
Në
publiçistikën e specializuar ruse është bërë
dallimi ndërmjet tipeve të ndryshme të fenomeneve
kriminale:
a)
"grupe të organizuar" - formacione të vogla
kriminelësh pa ndonjë strukturë,
b) "gruppirovski" - grupe më të mëdhenj,
me strukturë organizative, lidership, norma dhe rregulla të
brendëshme të sjelljes. Kohezioni i brendshëm i këtyre
grupeve bazohet në lidhjet me organizatat sportive, përkatësia
në grupe të njëjta etnike, në aparatet ushtarake
apo të sigurimit të Shtett, bile dhe në ndërmarrjet
e mëdha komplekse ushtarake-industriale, etj,
c) "banda" - formacione të armatosura, të karakterizuara
nga një tendencë e veçantë për dhunë,
si jashtë dhe brenda, pa lidhje me ambjentin rrethues,
d) "organizata kriminale" - limdin dhe zhvillohen nga
bashkimi i "grupirovski" të ndryshme, duke fituar,
dalëngadalë karakteristikat dallese të organizatave
mafjoze.
Ndikimi
i madh i organizatave mafjoze në Rusinë e sotme shpjegohet
pjesërisht me faktin se organizatat kriminale kanë në
ekonominë e re të tregut funksione që strukturat
shtetërore nuk janë në gjendje t`i kryejnë:
tutelën e pacënueshmërisë së operatorëve
ekonomikë, mbrojtjen e pronave të tyre, imponimin e respektimit
të kontratave, shlyerjen e kreditit, zgjidhjen e konflikteve
të natyrës ekonomike, etj.
Formacionet
e tipit mafjoz post-sovjetike u pajisën me strukturat përkatëse
të duhura, efikase dhe të mirëorganizuara, siç
vihet në dukje fare qartë më poshtë, nga përshkrimi
i përgjithshëm i strukturës së brendëshme
të formacioneve të tilla, të hartuar nga ekspertë
të fushave respektive, në të cilat vihet në
dukje prania e segmenteve lehtësisht të dallueshëm.
a)
Një repart paraushtarakësh, të stërvitur dhe
të armatosur mirë, të ardhur nga Forcat e Armatosura,
Ministria e Brendëshme dhe Shërbimet sekrete,
b) Një qendër vendimmarrëse permanente të organizatës
( të pranishme, si në formacione me struktura vertikale-piramidale
ashtu edhe në ata pa struktura të tilla, si në disa
tipe të network ), shpesh të artikuluar në nibele
të ndryshme, të skematizuar në këtë mënyrë:
1 një këshill i gjërë, i përbërë
nga kapo të grupeve minore, që bëjnë pjesë
në organizatë, 2 një këshill më i ngushtë
që kontrollon nivelin e parë, 3 një ose disa kapo,
identiteti i të cilëve njihet nga shumë pak antarë.
c) Një artikulim i prerë i punës brenda organizatës,
ndarë ne sektore të specializuar, nga pikpamja funksionale
( financa, siguria, etj ) dhe sipas tipit të aktivitetit kriminal
( pagesa të detyruara për mbrojtje, vrasje me porosi,
trafik droge, trafik armësh, rrëmbime, etj ).
d) Një grup drejtues dhe menaxherial, të përbërë
nga persona me kualifikim të lartë, shumë prej të
cilëve ish-zyrtarë të lartë të KGB-së,
GRU-së, ekspertë të përgatitur në fusha
të ndrysme, bile dhe profesionistë të nivelit të
lartë, të cilët kanë krye një ose më
shumë doktoratura kërkimore në fusha si ekonomia,
matematika, inxhinjeria; ka në mes tyre, këshilltarë
të jashtëm, avokatë dhe komercialistë me prestigj
nga Zyriu, Frankfurti dhe të qendrave të tjera financiare
perëndimore.
e) Një fond të përbashkët ekonomiko-financiar,
i nevojshëm për të garantuar vazhdueshmërinë
e organizatës në kompleksitetin e saj ( i ashtuquajturi
"obscak" ).
f) Një "kod" veprimi, i vetë organizatës,
që rregullon jetën dhe raportet reciproke ndërmjet
antarëve pasues.
g) Një strukturë brenda organizatës, që merret
në mënyrë specifike, me aktivitet zbulimi, i përfshirë
sistematikisht në marrjen dhe analizën e informacioneve
për personalitete të spikatura të botës politike,
ekonomike dhe financiare të Shtetit, ose në sektorët
me interes të ekonomisë dhe të tregut të paligjshëm.
Në 3-4 vitet e fundit është akoma më e theksuar
hegjemonia e formës mafioze te kriminalitetit ndaj formave
të tjera të pranishme në botën malavitës
ruse.
Analistët
evidentojnë procesin e koncentrimit të fuqisë në
gjirin e 200-300 "shoqërive mafjoze", tek të
cilat janë ndarë në mënyrë pak a shumë
stabël kontrolli mbi territoret dhe zonat operative ( aktivitete
të përcaktuara - të ligjëshme dhe të paligjësme
). Ky proces i koncentrimit "oligopolitik" u favorizua
edhe nga një seri ndeshjesh ndërmjet grupeve të ndryshmë,
gjatë të cilave, formacione të tipit mafioz kanë
paralizuar dhe shkatërruar grupime të panumërta organizatash
kriminale të rëndomta.
Duhet
nënvizuar se në Rusi nuk ekziston një organizatë
mafjoze dominante (në këtë sens është e
pasaktë të flitet për ekzistencën e një
"mafje ruse" ). Megjithë stabilitetin në zonat
e influencës, bota mafjoze ruso-aziatike është e
mbasur nga një konkurencë e dhunëshme dhe e ashpër
ndërmjet organizatave dhe kapove të veçantë
mafjozë. Ka pasur konfliktualitet ndërmjet grupeve mafjoze
sllave dhe kaukaziane, ndërmjet vory v zakone dhe liderëve
të shquar, ndërmjet grupeve mafjoze që kanë
fituar hegjemoni ne disa zona territorjale, ose në disa sektorë
të aktivitetit kriminal dhe atyre më pak të afirmuar,
të clët me dhunë dhe terrot, tentojnë të
bëhen pjesë e "criminal establishment".
"Vory
v zakone"
Influenca
në botën kriminale ruso-aziatike e vory v zakone ( vjedhës
që respektojnë një kod ) eksponentë të
një komunitetit, me tradita malavitoze historike, oportunisht
të modernizuar për ta mbajtur në hapin e kohës,
duket sot në rënje edhe nën goditjen nga gjenerata
të reja të kapo-mafjeve në bërthamën drejtuese
të shumë organizatave mafjoze, autoriteti i të cilave
nuk ndodhet nën kontrollin e vory.
Megjithatë,
vory ruajnë ende një rol të rëndësishëm,
edhe sepse shpesh qenë arbitra në konfliktet ndërmjet
grupeve dhe liderëve kriminalë që nuk i përkisnin
vory -ve.
Vory
të vetëm nuk është se kryesojnë domosdoshmërisht
grupe të caktuara kriminale ose organizata mafjoze, shpesh
ata kufizohen me ekzekutimin e influencës së tyre njëkohësisht
në grupe të ndryshme. Ka raste kur sfera e pushteit të
vory -ve të veçanta eminente përfshin një
ose më shumë rajone të Fedratës ruse; në
rrethana të dhëna, vor -i ushtron pushtetin me anë
të supervizorëve ( smotrjascij ), gjithsejcili përgjegjës
për territore, vende apo qytete të caktuara.
Procedura
e ndjekur nga vory v zakone është: Institucionalizimi
i schodki ( bashkimit të vor-eve më me influencë
të pranishën në një ose më shumë rajone
) rajonale dhe ndërrajonale, të dala nga zgjidhja paqësore
e konflikteve brenda komunitetit, si edhe nga koordinimi i aktiviteteve
kriminale, nga lufta kundër grupeve mafjoze kundërshtare,
nga operacionet kundër strukturave të shtetit, të
përfashira në luftën antimafje, etj.
Ndërkombëtarizimi i krimit të organizuar ruso-aziatik
Shoaqëritë
mafjoze ruso-aziatike më dinamike vazhdojnë të shtrijnë
praninë e tyre ede jashtë kufije të Federatës
Ruse, madje edhe jashtë kufijvë të vetë CSI-së,
në tregun e lgjshëm dhe të zi të rajoneve të
ndryshme të botës, Europë Qendrore dhe Lindore (
ku dominon bota e krimit ), Europë Perëndimore, SHBA,
Afrikë, Amerikë Qendrore dhe Jugore, lindje e Afërt
dhe e Largët; kriminaliteti ruso-aziatik është tashmë
në gjendje të konkuroje, ose të bashkëpunojë
në barazi të plotë me organizatat kriminale ndërkombëtare
më të fuqishme ( kolumbiane, kineze, italiane ). Kjo mbi
të gjitha, për faktin se zotëron burime të jashtëzakonëshme
financiare.
Më poshtë vijon një listë me disa nga organizatat
kriminale ruso-aziatike, veçanërisht aktive në
nivel ndërkombëtar, ku specifikohet edhe zona e tyre e
veprimit jashtë Rusisë:
Organizata
"Solncevo" - Hungari, Republika Çeke, Gjermani,
Austri, Belgjikë, Itali, SHBA, Kosta Rika, Izrael,
Organizata "Mogilevic" - Hungari (Budapesti është
bazë operative ), Ukrainë, Republika Çeke, Izrael,
SHBA, Vendet Karaibe,
Organizata "Ivan`kov" - SHBA, Vendet Karaibe,
Organizata "XXI" secolo" - Gjermani, SHBA, Izrael,
Qipro,
Organizata "Cernoj" - Vende të ndryshme të CSI,
Britani e Madhe, Zvicër, Izrael, Montekarlo,
Organizata "Kremlevskaja" - Belgjikë, Montekarlo,
Poloni, Vendet Karaibe,
Organizata "Mazutkino" - Poloni, Austri, Gjermani, Lihtenshtein,
Zvicër, Montekarlo, Itali, SHBA,
Organizata çeçene - Gjermani, Austri, Poloni, Hungari,
Turqi, Qipro, SHBA, Britani e Madhe, Bahama.
AKTIVITETET KRIMINALE
"Shumllojshmëria"
kriminale
Një
nga pikat më të forta të kriminalitetit ruso-aziatik
është shumllojshmëria e tij, aftësia për
të punuar me efektshmëri në të gjithë sektorët
e aktivitetit ilegal, pa përjashtuar asnjë. Në fushat
me një arritje të dukëshme në aftësinë
operative janë: grabitja, shantazhi, rrëmbi i personave,
vrasjet me porosi, shfrytëzimi i prostituciont, trafiku i narkotikëve,
trafiku i armëve, mashtrime financiare në shuma kolosale,
krime të kryera me procesin e privatizimit, kontrabanda e lëndëve
të para strategjike, tregtia i makinave të vjedhura, trafiku
i objekteve të artit, riciklimi i kapitaleve të paligjëshme,
trafiku i lëndëve bërthamore, përvetësimi
i borxheve.
Aktivitetet
e dhunëshme, të kryera ndaj shoqërive private dhe
shtetërore, nuk përbëjnë vetëm një
burim fitimi për strukturat mafjoze, por i jep mundësi
strukturave kriminale të afirmojnë kontrollin mbi territorin
përkatës, sipas zonës së influencës, si
edhe për të penetruar në sistemin ekonomik të
ligjshëm.
Vetëm
shoqëritë dhe bankat, me aparat privat të fuqishëm
sigurimi mund t`i rezistojnë kërkesës për pagim
rryshfetesh nga strukturat mafioze. Në raste të tilla,
struktura të tilla llogarisin taktika të tjera për
ta shtënë në dorë kompaninë, nëpërmjet
infiltrimit të njerëzve të tyre brenda kësaj
të fundit, me qëllim marrje informacioni konfidencial
dhe kompromentues.
Nga
sektorët e lartpërmendur,janë disa që garantojnë
fitim të lartë, dhe mbi të cilët shoqëritë
mafjoze fokusojnë më shumë vëmendje dhe energji:
A trafiku ndërkombëtar i narkotikëve, B trafiku i
armëve, C krimi ekonomiko-financiar dhe riciklimi i kapitaleve
të paligjëshme, edhe për llogari të organizatave
kriminale të huaja.
Trafiku ndërkombëtar i substancave narkotike
Kriminaliteti
ruso-aziatik është tashmë i specializuar në
trafikun e eroinës që vjen nga ""trekëndëshi
i Artë" (Birmani-Laos-Kamboxhia) dhe nga "Gjysëmhëna
e Atë" (Pakistan-Afganista-Iran) dhe për shpërndarjen
vijuese në vendet e ish-Bashkimit Sovjetik, Europës Perëndimore
dhe SHBA.
Nga faktorët konkurues dhe frenues të mafias ruso-aziatike,
si një nga protagonistët kryesor në tregun e eroinës
është ekspansioni galopant i kultivimit të bimës
së ashashit në vendet ish-sovjetike të Azisë
Qendrore (vlerësohet se në këtë zonë, kryesisht
në Uzbekistan, Taxhikistan dhe Kirgistan ka tremilion hektarë
të mbjella me ashash, që kontrollhet nga organizatat mafjoze
lokale).
Organizatat
mafioze ruso-aziatike dhe narko-mafie të ndryshme ndërkombëtare
(kolumbiane, nigeriane, italiane, kineze) po shndërrojnë
territorin e CSI dhe veçanërisht Azinë Qendrore,
në një nga qendrat më të mëdha botërore
të prodhimit të substancave narkotike, ndërsa territori
rus po konfigurohet si qendra më e rëndësishme tranzit
për drogën e ardhur nga Azia Qendrore dhe të destinuar
për në vendet e Europës Perëndimore (Specialistë
rusë me autoritet kanë lëshuar alarmin se ky fakt
përbën kërcënim në rritje ndaj sigurisë
së Federatës Ruse).
Grupet
ruso-aziatike kanë instaluar baza operative për trafikimin
e eroinës Hong Kong, Singapor dhe Bangkok, ku bashkëpunojnë
me "Triadë" kineze; eroina transportohet nëpërmjet
ajrit nëpër Lindjen e Largët, në Azinë
Qendrore dhe kështu, me tokë, përmes Pakistanit,
Uzbegistanit, Taxhikistanit dhe, vijon në Moskë, San Peterburg,
nga ku malli niset me maune për në Europën Perëndimore,
dhe me avion në SHBA. Përveç kësaj, ata i
kanë dhënë jetë, nga bashkëpunimi me "kartelet"
kolumbiane, një rrjeti transporti të kokainës jugamerikane,
të destinuar për tregun europian dhe atë të
ish-Bashkimit Sovjetik, për të cilin SHBA shërben
si pikë tranzit. Janë konsoliduar në vendet karaibe
aleanca strategjike ndërmjet mafjas euro-aziatike dhe zotërinjve
të narkotrafikut kolumbian: mafiet post-sovjetike marrin kokainë
me destinacion Europën dhe, në këmbim, furnizojnë
kartelet kolumbiane me armë të sofistikuara, ndër
të cilat, raketa tokë-ajër, helikopterë luftarakë.
Grupet ruso-aziatike, për më tepër favorizojnë
praninë e organizatave kolumbiane në tregjet e reja të
konsumit të kokainës në Rusi dhe vende të tjera
ish-sovjetike - tregje në ekspansion të fuqishëm.
Trafiku i armëve
Emoragjia
e armëve, municioneve dhe atrecaturave luftarake të tërhequra
paligjshmërisht nga arsenali dhe fabrikat e armatimit, kryhet,
në pjesën më të madhe nga organizatat mafjoze,
në bashkëpunim të plotë me strukturat kriminale
ushtarake, për të furnizuar tregun e zi të brendëshëm
(në ekspansion të fortë) dhe të jashtëm.
Ky fluks vërshues i armëve e ka origjinën nga disa
fenomene: a) mësymja e depove të armatimit nga bandat
kriminale, b) vjedhja e armatimeve në bashkëpunim me persona
të brendshëm, nga arsenali apo fabrikat e armëve
c) shitja direkte grupeve kriminale, nga vetë eksponentët
ushtarakë, ose drejtuesit e fabrikave të armëve,
siç ndodh në Izevsk dhe Tala. Një sasi e konsiderueshme
armësh vjen nga "zona të nxehta" konfliktesh
etnike, si: Çeçenia, Azerbaxhani, Armenia, etj.
Nga
ana tjetër, pjesa më e madhe e fitimeve vjen nga transaksionet
komplekse, shpesh në dukje të ligjëshme, të
finalizuara me eksportin e armeve të sofistikuara, kjo shpjegon
aksionin efikas të penetrimit kriminal të Rosvooruzenije
(shoqëri shtetërore për eksport-importin e armëve)
dhe të ndërmarrjeve të mëdha të kompleksit
industrial-ushtarak. Ndër operacionet e këij tipi, të
kryera nga grupet mafjoze në bashkëpunim me funksionarë
të lartë të Shtetit dhe politikanë, hyjnë
eksporti i paligjshëm i armëve dhe teknologjisë ushtarake
të avancuar në vendet nën embargo, megjithëse
aktivitet është në dukje legjitim, paratë shkojnë
në llogaritë bankare jashtë vendit të kontrolluar
prej elementëve mafjozë, ose elitës politiko-administrative,
të propozuar për të mbikqyrur operacionin.
Kriminaliteti financiar dhe riciklimi i kapitaleve të paligjëshme
Është
për tu nënvizuar se këto aktivitete kriminale, në
të cilat mafja ruso-aziatike luan rol të veçantë,
tentojnë të marrin formë më të rafinuar
dhe në një nivel të lartë inteligjence, në
mënyrë progresive, kështu që ptitet një
përdorim gjithnjë më intensiv i mjeteve informatike
dhe telematike.
Vëmendje
e vëcantë i kushtohet operacioneve financiare të
kryera me dokumenta bankare fallsë, më anë të
të cilave, grupet kriminale posedojnë shuma astronomike,
sipas rregullit proporcionale me implikimin Ë personaliteteve
drejtues të të njëjtave bankave, ose nivelit të
finksionarit shtetëror. Sipas vlerësimeve të ekspertëve,
në Moskë, çdo vit "humbasin" shuma ekuivalente
brenda bilancit të qeverisë së qytetit, 2-3 mijë
miliard rubla. Një fushë interesi është ajo
e përvetësimit të kredive dhe financimeve të
bëra nga Shteti në favor të projekteve të definuara
ekonomike dhe sociale.
Organizatat mafjoze ruso-aziatike kanë perfeksionuar metodat
për riciklimin e kapitaleve të paligjëshme dhe janë
në avangardë në përdorimin e transportit të
naftës, metaleve joferrikë dhe materjaleve strategjike,
në operacionet për pastrimin e parave "të pista"
- jo vetëm të tyret, por edhe të organizatave të
mëdha kriminale ndërkombëtare, si "karteli"
kolumbian, dhe mafjet italiane.
PENETRIMI
NE SISTEMINE EKONOMIK TE LIGJSHEM
Mafja
dhe privatizimi
Një
pjesë e kapitaleve të paligjëshme të kriminalitetit
ruso-aziatik po transferohet nën kontrollin e sferave gjithnjë
e më domethënëse të ekonomisë së ligjëshme
brenda Rusisë. Në ndryshim nga kriminaliteti i organizuar
perëndimore, i cili karakterizohet si furnizues i fuqishëm
me mallra kontrabandë dhe shërbime të paligjëshme,
kriminaliteti ruso-aziatik post-sovjetik penetron edhe në tregun
legal, duke ofruar mallra dhe shërbime të ligjëshme.
Kjo është një nga karakteristikat më të
rëndësishme dalluese.
Organizatat
mafjoze post-sovjetike; kur bëhet fjalë për të
fituar pozicione të fuqishme në sistemin ekonomik legal
nuk kufizohen vetëm në shantazh (pagesë tanxhentesh
ne formën e paketave aksionare) dhe në terrorizëm,
por fusin hundët në procesin e privatizimit nëpërmjet
një aksioni intensiv korruptues të ushtruar ndaj aparateve
shtetërore dhe atyre të propozuar. Objektivi i tyre primar
është marrja me çmime qesharake e shoqërive
shtetërore të privatizuar fitimprurëse dhe me interes
të lartë strategjik. Sipas një studimi të kryer
më 1996 nga Drejtoria e Antikrimit Ekonomik në Ministrinë
e Brendëshme Ruse (GUEP MVD RF), strukturat mafjoze janë
duke manifestuar një interes në rritje për tu futur
në procesin e privatizimit të shoqërive të sektore
evijues: kompleksi energjetik, metakurgjia, industria ushtarake,
transportet, telekomunikacionet.
Dy
sektorët Ë parë që pësuan infiltrimin kriminal
janë import-eksporti dhe sistemi bankar e i kreditimit. Vijnë
më pas, sektorët e sigurimit, imobilarët, publiciteti.
Më tëj krimi i organizuar invadoi industritë strategjike
të nxjerrjes dhe përpunimit të lëndëve
të para, deri sa arriti të marrë kontrollin direkt
të pjesës më të madhe në prodhimin e aluminit
dhe të ushtrojë një influencë të fuqishme
në sektorin e naftës, si edhe në ato të nxjerrjes
së arit dhe diamantit. Nga fundi, shumëfishohen rrënjët
e një penetrimi mafjoz në sektorin ushtarako-industrial.
Po
konsiderojmë disa nga shembujt më eklatant të "kolonizimit"
mafioz të ekonomisë.
Eksport-importi
Strukturat
kriminale kanë formuar shoqata, joint-venture, holdingje të
mëdha, shoqëri bamirësie dhe sportive të panumërta,
të cilat ushtrojnë aktivitete eksporti të metaleve,
naftës, lëndës së drurit dhe lëndëve
të tjera të para dhe importin e mallrave ushqimore, mjeksore
dhe mallra të tjera konsumi, që realizojnë përfitime
shumë të larta, falë konçesioneve nga ana
e qeverisë, nga privilegje speciale dhe ikjes nga pagesat e
taksave doganore dhe tatimeve. Këto struktura biznesi përdoren
edhe për operacione riciklimi parash dhe si mbulesë për
tafiqet e ndryshme të jashtëligjëshme. Vlen të
theksohet, në këtë këndvështrim, se shumica
e shoqatave sportive dhe fondacioneve të bamirësisë,
që nxjerrin fitime të jashtëzakoneshme prej aktivitetit
të import-eksportit, janë të lidhura ngushtë
me strukturat mafjoze. Mjafton të rikujtojmë disa raste
të njohura: Fondacioni për Invalidët e Luftës
në Afganistan, Fondacioni për Mbrojtjen e Sportistëve
"Lev Jascin", (themeluar nga bosi mafjoz Otari Kantrisvili,
i vrarë më 1994) dhe Fondacioni Kombëtar Sportiv
(kjo e fundit, ka qenë më 1996, në qendër të
një skandali i cili nxorri në shesh ndërthurje të
forta ndërmjet krimit të organizuar dhe pushtetit politik.
Sistemi bankar-kreditim
Sipas
disa të dhënave, 70-80% e bankave private ruse ka të
ngjarë të jenë nën kontrollin e krimit të
organizuar (domethënja e termit "kontroll" përfshin
disa fenomene" posedim i vërtetë dhe i pastër
i një banke nga ana e një grupi mafjoz, prezenca e eksponentëve
të këtij të fundit në organet drejtuese të
bankës, një fuqi e fshehtë, e pranishme si ndërmjetëse
ndërmjet fitimit të dhunshëm dhe shantazhit). Nëse
përfshijmë në këtë kategori edhe bankat
që u derdhin rregullisht para grupeve mafjoze(shpesh në
formën Ë përqindjeve mbi fitimin e bankës) në
këmbim të mbrojtjes ndaj grupeve kriminale rivale, një
përqindje e këtillë është shumë më
e lartë.
Kontrolli
mbi institucionet e kreditit përbën një nga objektivat
bazë të organizatave kriminale, për arsye se i ofron
atyre avantazhe shumë të mëdha: a lehtësimi
i operacioneve të riciklimit, b jep mundësi përdorimi
të burimeve financiare të kapura, c krijon akses për
të dhëna konfidenciale në lidhje shoqëritë
private dhe publike, që janë klientë të bankës,
duke i bërë më të pafuqishme ndaj dhunës
dhe shantazhit të mundëshëm, d bën të mundur
shfrytëzimin e bankës në reakizimin e mashtrimeve
financiare në shkallë të gjërë.
Metodat
për të marrë kontrollin mbi institucionet bankare
janë shumfishe. Në vend të parë këtu është
terrorizmi mafjoz, i ushtruar ndaj eksponentëve të spikatur
të botës financiare (një numur i madh bankerësh
janë vrarë). Punohet edhe me metoda të sofistikuara
infiltrimi që parashikojnë marrjen e dosjeve konfidenciale
të drejtuesve të bankës dhe personalit të saj,
aparatet e sigurimit të brendshëm të institutit të
kreditit, etj. Përdoren, gjithashtu, edhe taktika të pastra
ekonomike; nganjëherë shtënja në dorë e
kuotës aksionare shumicë.
Industritë
nxjerrëse dhe të përpunimit
Shembulli
më eklatant i penetrimit mafjoz në këto sektorë
është industria ruse e aluminit, pjesa më e madhe
e së cilës zotërohet nga Trans-Cis Commodities (TCC),
një shoqëri off-shore, regjistruar në Montekarlo,
që drejtohet nga vëllezërit Lev dhe Michail Cernoj.
Më 1994, vëllezërit Cernoj, duke operuar në
aleancë të ngushtë më shoqërinë Trans
World Metals të Londrës, vunë nën kontroll dy
të tretën e industrisë ruse të aluminit, falë
kapjes së quotave shumicë në ndërmarrje të
ndryshmë të rëndësishme siberiane dhe duke shfrytëzuar
monopolin e furnizimit të lëndëve të para me
rëndësi vitale për sektorët (hetuesit rusë
i qëndrojnë mendimit se burimet financiare të shfrytëzuara
për këtë qëllim, vijnë nga operacione financiare
të paligjëshme, të kryera me dokumenta bankare fallsë).
Më
1995, lufta për hegjemoni në këtë sektor, ndërmjet
TCC - e mbështetur nga personalitete me influencë të
kupolës politike ruse - kundër ambjenteve ekonomike determinante,
me aleatë të tyre në botën kriminale dhe në
atë politike - u kombinua duke u hapur rrugë atentateve
terroriste, të cilat provokuan 16 viktima, ndër të
cilët bisnesmenë, bankierë, drejtorë fabrikash,
eksponentë kriminalë, etj.
Në
sektorin e naftës, ka gjithashtu një prezencë të
fortë mafjoze, jo rastësisht vrasjet e njerëzve të
afareve të lidhura me biznesin e naftës janë në
rend të ditës (më 1996, 22 sipërmarrës
të këtij sektori u vranë).
Industria
ushtarake
Gjatë
viteve të fundit zbulohen episode siptomatike të një
infiltrimi kriminal në kompleksin ushtarako-industrial. Nga
më dramatikët, mund të përmendet episodi i vrasjes
së Valentin Smirnov, ideatori i mbrojtjes antiraketë,
kryedizenjator në ndërmarrjen gjigande "Kalmin"të
Ekaterinburgut, ku prodhohen raketat me teknologjinë më
të avancuar në industrinë ushtarake ruse, në
Mars 1996. Më parë, në fund të vitit 1995, Aleksandr
Kotelkin, atherë drejtor i përgjithshëm "Rosvoorizenije",
vuri në dukje se si strukturat mafjoze, shumë të
interesuara për tu futur në afare të mëdha të
sektorit, i ishin drejtuar atj me anë presionesh, kërcënimesh
dheprovokime të vazhdueshme.
KRIMI
ï ORGANIZUAR DHE PUSHTETI POLITK
Korrupsioni
i pakontrollueshëm
Programet
antikorrupsion të hartuara periodikisht nga Presidenti dhe
qeveria kanë një karakter demostrativ, të destinuar
për të falimentuar, duke konsideruar faktin se korrupsioni
si fenomen ka përfshirë nivelet më të larta
të pushtetit dhe administratën shtetërore, rregullisht
njerëz të qeverisë dhe të burokracisë së
lartë, njerëz të caktuar për supervizionin e
sektorëve determinantë të ekonomisë.
Një
nga shkaqet që favorizon më shumë avancimin e korrupsionit
ekonomiko-administrativ qëndron në faktin se njerëzit
e burokracisë dhe politikë së lartë janë,
në fakt, mbi ligjin. Duket se ekziston një pothuaj rregull
i pashkruar që hetuesit nuk mund të kryejnë hetime
mbi antarët e kësaj elite, me justifikimin se mund të
përdoren për qëllime politike - disa ekspertë
paragonojnë këtë situatë me atë të
regjimit sovjetik, kur hetimet mbi eksponentë të nomenklaturës
mund të kryheshin vetëm me aprovimin e sferave të
larta të Partisë Komuniste.
Në
këtë kontekst pakontrollueshmërie, organizatat mafjoze
gjejnë liri të madhe për të shfrytëzuar
influencën mbi pushtetin politik dhe aparatin burokratik, me
qëllim mbrojtjen e interesave të tyre.
Përvëc
metodave të ushtrimit të presionit të kamufluar mbi
pushtetin politik dhe administrativ (korruptim, financime të
dyhsimta, kontakte informale, etj) strukturat mafjoze zhvillojnë
aktivitet efektiv bisnesi me eksponentë të elitës
politike. Në këtë mënyrë tentojnë
të vendosin raporte të një bashkëpunimi organik.
Infiltrimi
mafjoz brenda aparateve të represionit
Në
brendësi të aparateve investiguese, policisë dhe
sigurimit, të involvuara institucionalisht në luftë
kundër krimit të organizuar, ndeshet një infiltrim
mafioz shumë i gjërë, i ushqyer nga ndërthurje
interesash afariste ndërmjet sektorëve të brendëshëm
të këtyre aparateve dhe grupeve kriminale. Prezenca e
informatorëve në shërbim të strukturave mafjoze
në të gjitha qendrat nevralgjike të aparateve të
përmendura, bën të paefektshme çdo strategji
domethënëse lufte të ndërmarrë.
Deputeti Jurij Scekocikhin i shkruajti, vite më parë,
një letër të hapur me fakte drejtorit të Shërbimit
Federal të Sigurimit Nikolaj Kovalev, në të cilat
flet për gjurmë afarizmi ndërmjet sektorëve
të këtij Sigurimi dhe grupeve mafjoze. Sipas Scekocikhin
dhe Aleksandr Garov, ekspert tjetër i nafjas, killera profesionistë
më të mirë, që punojnë për strukturat
mafjoze, mbase do të mund të gjendeshin, pse jo, edhe
brenda Shërbimeve sekrete Sido që këto burime janë
shumë autoritarë, nuk do të ishte korrekte të
përgjithësohej; shërbimet e sigurimit kanë njerëz
me cilësi të provuara, të shtrënguar të
punojnë në kushte ekstremisht të vështira, shpesh
duke rrezikuar edhe jetën. Dhe do të ishte e padrejtë
të mos vlerësoheshin edhe rezultatet në luftën
kundër krimit të organizuar.
Politizimi
i mafjas
Nuk
mungojnë shembujt të lidhjes së ngushtë ndërmjet
pushtetit politik dhe strukturave mafjoze, të zbuluara nga
hetimet ligjore, ose nga huluntimet gazetareske. Kujtojmë rastin
Aleksej Iljusenko, ish-Prokurorin e Përgjithshëm ad interim,
i akuzuar se ka favorizuar shoqërinë e naftës "Balkan
Trading". Do të mund të përmendej edhe lidhjet
ndërmjet ish-Zv/Kryeministri Oleg Soskovec dhe ish-Ministri
i Sportit Samil Tarpisev me grupin kriminal "Izmajlovo"
dhe me vëllezërit Cernoj (me të cilët Aleksandr
Lebev kishte lidhje), lidhjet e Aleksandr Korzakov, ish- shef i
Shërmit të Sigurimit Presidencialme tashmë të
cituarin Fondacioni Kombëtar i Sportit dhe keshtu me radhë,
mund të përmenden raste, të cilat nxjerrin hetimet
dhe huluntimet gazetareske.
Sipas
analistëve të kualifikuar rus, si Olga Krystanovskaja
dhe Anatolij Volobuev, krimi i organizuar rus është e
mundur të jetë duke hyrë në një fazë
më të avancuar zhvillimi, të karakterizuar nga një
hyrje direkte të strukturave kriminale dhe të eksponentëve
mafjozë në zonën e pushtetit legal, në nivel,
qoftë lokal, ashtu edhe qendror. Në këtë fazë,
kapot e krimit të organizuar nuk do të duhet të kufizohen
më vetëm në formë të kamufluar, por do
të mund të impenjohen direkt në luftën për
pushtet de për tu futur në klasën drejtuese të
vendit.
Simptoma
e parë e fenomenit të "politizimit" të
sistemit të mafjas u konstatua më 1994, me tentativën
e bosit të krimit Otari Kvantriasvili për të krijuar
partinë e tij politike. Pak më pas, ai u vra. Eksperienca
analoge kanë pasur të njëjtin epilog, vrasje mafjozësh
që aspirojnë politikë.
Shembulli i Otari Kvantriasvilit, megjithatë, nuk duket ta
ketë bllokuar këtë proces. Disa observues kanë
vendosur në këtë optikë interpretative dukjen
në skenën politike të personazheve të rinj ambiciozë
dhe shumë të aftë.
Në
këtë kontekst mbase mund të inkuadrohet ngjitja e
shpejtë e financierit Boris Berezovskij, person i diskutueshëm,
në karrigen e nën-Sekretarit të Këshillit të
Sigurimit, organ i një rëndësi të madhe strategjike,
i propozuar në bashkëpunim me organet informative dhe
të sigurimit.
Për
tu kthyer ku u nisëm, nuk konsiderohet ndonjë çudi
të vihet në dyshim rreziku i transformimit të Rusisë
në një "Shtet në kolaps", për faktin
se ka një sërë kërcënimesh, jo vetëm
për procesin e reformave ekonomike, por edhe për stabilitetin
dhe sigurinë e vendit.
Një
nga pasojat më të kobshme të prodhuara nga fuqia
në rritje e kriminalitetit mafjoz në Rusi, është
shkatërrimi sistematik i vlerave morale të shoqërisë,
vlera që inspiruan revoltën anti-totalitare dhe lëvizjen
reformatore dhe që do të duhej të ndërtonin
themelin etik të Rusisë së re demokratike. Në
një perspektivë të tillë, është e
qartë se destabilizimi i Vendit nga veprimtaria e krimit të
organizuar mund të frenohet, mbi të gjitha, nëpërmjet
një procesi rrënjësor rigjenerimi politik dhe moral.
|