(Rrëfim në dy kohë)

Deçan, fillimi i korrikut 1999

Deçani rrënuar dhe i djegur. Njerëzia kishin nisur të lëviznin, por gjurmët e barbarizmave serbe si në shpirtërat e njerëzve, ashtu edhe në vetë pamjen e qytezës së rrënuar dhe të djegur ishin të dukshme. Hoteli i dikurshëm në qëndër kishte ngelur i padëmtuar, por ai atyre ditëve përdorej si mensë e njësiteve të UÇK-së. Ushtarët dhe oficerët e tyre akoma i bartnin uniformat, por jo edhe armët. Ulemi aty dhe sakaq krijohet rrethi, kryesisht prej ushtarakëve në rroba civile. lnformohemi se nga disa anë të Dukagjinit kishin ardhur pjesëtarë të familjeve të dëshmorëve të rënë në Bjeshkët e Deçanit, gjatë luftimeve, para se të ndërhynte NATO. Ishin tubuar në Deçan dhe kërkonin nga Komanda italiane t'u ndihmojë për të shkuar dhe për t'i gjetur viktimat. Atë ditë ndihma e forcave të KFOR-it mungoi, madje ata nuk i kishin dhënë leje një njësiti të UÇK-së, që të armatosur, t'u prijnë anëtarëve të familjeve të dëshmorëve të rënë për t'i gjetur dhe për t'i sjellë kufomat, në mënyrë që të bëhej identifikimi dhe varrosja e tyre.

Gryka e Deçanit dhe rruga përgjatë saj, nëpër Kozhnjer e deri në bjeshkët ku sypozohet se ende mund të gjenden kufomat e dëshmorëve të rënë, gjithnnjë ka ngelur mister i pazgjidhur. Ajo Grykë nga Manastiri i Deçanit e më lartë, gjatë përiudhës së luftës, ka shërbyer si rezervoar i forcave serbe pëmes së cilës kanë bartur dhe sjellur forcat e veta nga Kosova në Mal të Zi dhe në të kundërt. Sipas informacioneve të paverifikuara, sypozohet se gjatë githë periudhës së luftës, paramilitarët dhe militarët serbë e shfrytëzonin Manastirin e Deçanit si konak dhe strehim. Deri në fillim të këtij muaji, ajo rrugë akoma nuk ishte pastruar nga minat e madje, sypozohej se nuk është pastruar as nga grupet paramilitare...

(Deçan, fundi i qershorit- fillimi i korrikut 1998)

Gjatë qershorit dhe korrikut nëpër Grykën e Deçanit depërtuan helikopterët serbianë, të ngritur nga aeroporti i Podgoricës, të mbushur me mercenarë rusë, bjellorusë e të tjerë dhe me armatim modern, me të cilin Serbia arriti t'i mbyllë përkohësisht disa prej korridoreve përmes së cilave UÇK-ja bën fumizimin e njesiteve të veta me armatim. U botua një informatë në njërn prej gazetave të përditshme sipas së cilës një vagon treni i ardhur nga Serbia për në Pejë kishte qenë i mbushur me shala kuajsh. Deri tani nuk ka të dhëna për përdorimin e kalorësisë serbe, në mos qofshin diku të stacionuara përgjatë asaj Gryke?!), që çon për në Mal të Zi). Procesi i të menduarit ngjitet viteve 1981-1987, për t'u ndalur në të dhënat e atëhershme, të cilat flisnin se shërbimet sekrete serbo-jugosllave kishin bërë hulumtime sistematike në arkivat e kishave dhe të manastireve ortodokse serbe: si në atë të Deçanit, të Pejës, të Graçanicës, të Deviçit e të Prizrenit etj., në të cilat gjenden të arkivuara të dhënat themelore për të gjitha familjet shqiptare të atyre regjioneve, nga të cilat kishin seleksionuar dhe evidentuar familjet shqiptare të dëshmuara si antiserbe gjatë periudhave të shkuara, që nga ajo turke, e në veçanti që nga 1912-ta e këndej. Ekzistojnë të dhëna se institucionet fetare ortodokse serbe, gjatë gjithë ekzistencës së tyre në tokat shqiptare, kishin kryer, pos misionit fetar, edhe atë të vrojtimit e të spiunimit ndaj popullsisë vendase shqiptare...

Shërbimet sekrete serbo-jugosllave, të inspiruar pikërisht nga ato arkiva kishin bërë grumbullimin dhe seleksionimin i informacioneve, në bazë të rrënjëve familiare, shkallës së arsimimit e të karaktertistikave të tjera, për secilin shqiptar, që sypozohej se në momentin e caktuar mund t'u bashkohej forcave çlirimtare, të cilat në atë kohë ishin të identifikuara si pjesëmarrëse në demonstratat e rinisë dhe të studentëve të vitit 1981. Kishte të dhëna të padyshimta poashtu se pikërisht Manastiri Deçanit, që nga viti 1949 e këndej, pos misionit fetar kishte shërbyer edhe si bazë sekrete ushtarako-policore serbe, nga e cila herë pas herë ishin bërë dëpërtime spiunaazhi kundër Shqipiërisë ...

Më i rëndë posti se sa fronti

Me Ibrahim Selmanajn perfektin aktual të komunës së Deçanit, kisha biseduar njëherë përmes telefonit satelitor gjatë dimrit të shkuar, deri sa ai dhe ushtarakët tjerë gjendeshin në linjën e frontit në Dushkajë. Ai dhe grupi i kuadrove të tjera, anëtarë të Shtabit të ZO të Dukagjinit, apo ushtarakë e ushtarë, që kishin qenë aktivë në luftën çlirimtare, tashmë nga Shtabi i ZO ushtarake të Dukagiinit dhe komandant Ramushi ishin ngarkuar për ngritjen dhe ndërtimin e pushtetit civil. Ibrahimi dhe kuadrot e ngarkuara, por edhe të tjerë, që, dashtë e padashtë, s'mund t'u mohohen as përcaktimet kombëtare, as angazhimi personal e familiar e as pjesëmarrja aktive në të githa betejat, që u zhvilluan gjatë një viti e gjysmë, e që nga njohësit e strategjisë së luftës numërohen si shumë të rënda, por edhe të sukseshme, e të cilët, unë në kuptimin metaforik i quajta, "Luanë të istikameve", tashmë, për çudi ishin shpallur në heshtje, si, "tepricë teknologjike", edhe pse për nga niveli i shkollimit dhe për nga karaketiristikat tjera personale e familiare, nuk janë larg nga, "kuadrot" tjera të ngarkuara dhe të përshtatshme. Aliu më kishte sygjeruar se do të ishte mirë ta vizitonim lbrahimin për t'i uruar detyrën e re, ashtu sikundër edhe Sektorin e kulturës të Komunës apo të Prefekturës së Deçanit, por edhe ndonjërin prej kuadrave të ZO ushtarake të Dukagjnit, tashmë të, vendosur në vendbanimin në Hereç, të ngritur nga Serbia nergut për kolonistët serbianë, që kishte ndërmend t'i sjellin në Kosovë. Rastisi që në rrethin e krijuar në Mensën e ushtarëve të UÇK-së, nga ca tashmë ish-ushtarakë, "të pensionuar", të dalin ca informacione, që, sipas mendimit të tyre, e bënin edhe më të domosdoshme një vizitë te perfekti, sepse atyre ditëve, ishin shfaqur mbase ca ,"përgojime" sipas të cilave thuhej se në një varrim, ku nuk do të duhej, kishin marrë pjesë zyrtarisht përfaqësuesit e Policisë Ushtarake të ZO të Dukagjinit, se në Komisionin për ndarjen e ndihmave në nivel të komunës për ndërtimin e shtëpive dhe të objekteve të rrënuara dhe të djegura, si edhe për nevojat e përditshme, ishin infiltruar ca individë, për të cilët thuhej se kishin qenë në komisione të tilla edhe në Shqipëri dhe për të cilët përshpëritej se gjoja kishin bërë keqpërdorime, e madje për ndonjërin syresh, që aty edhe i emërtuan, thuhej se jo vetëm që e kishin sabotuar luftën çlirimtare, por madje ata qenkëshin angazhuar kundër saj. Në fund të asaj bisede të ngrohtë miqësëre, B.M., pjesëmarrës aktiv në luftë, luftëtar që kufirin shqiptaro-shqiptar e kishte kaluar me dhjetra herë, nga familja e të cilit kishte edhe viktima, pak i pezmatuar, më luti t'ua përkujtoj shokëve të tij të betejave se ai dhe shumë të tjerë, nëse nuk respektohen parimet për të cilat u bë lufta, do të jenë në gjendje sërish t'i rrokin pushkët ?!)

Irahim Selmanaj na priti me përzemërsi. Pasi e ngushëllova për kolegët dhe të gjithë ushtarët e UÇK-së, të rënë dëshmorë, dhe pasi i urova detyrën, biseduam për çështje parimore, duke prekuar të gjitha problemet aktuale dhe domosdoshmërinë e zgjidhjes së tyre. U përshëndetëm ngrohtësisht, duke qenë të vetëdijshëm për punën e madhe në frontin e dytë për krijimin e shtetit dhe të hallkave të tij, që para secilit individ shtron detyra dhe në veçanti pergjegjësi të lartë. Fitova përshtypjen se përfektit të ri më i vështirë i dukej posti i përfektit dhe fronti i dytë se sa ai i pari, fronti i luftës. Vizita te kuadrot përgjegjëse për kulturë, ishte më e shlirshme dhe mbase më e afërt. Ai grup djemësh e vajzash, ish luftëtarë, kishin plane të qarta për punën e tyre. Poashtu edhe biseda me anëtarin e Shtabit të ZO të Dukagjinit, të ngarkuar për një sektor pak më delikat me të cilin kisha pasur shumë telefonata gjatë përiudhës së luftës dhe të cilin e njihja qyshë më parë, ishte e përzemërt dhe e ngrohtë, ndonëse paksa si e papritur doli çështja e pjesëmarrjes së përfaqësuesve të Policisë Ushtarake në varrimin që nuk do të duhej të shkonin.

Qershor, korrik, shtator 1998

Ishin mbi 6 muaj të veprimit aktiv të UÇK-së dhe të ballafaqimit të saj në luftime të drejtëpërdrejta me forcat okupatore. UÇK-ja arriti t'i krijoj territoret e lira, që nga pjesët e skajshme të Dukagjinit - që nga kufiri më Shqipërinë e deri në zemër të Kosovës duke zënë e çliruar në vazhdimësi pika të rëndësishme strategjike, duke korrë fitore të shkëlqyera në fushë të luftës dhe duke i shkaktuar armikut humbje të konsiderueshme.

Që nga periudha ilire e këndej me ca përjashtime të shkurtëra kohore ishte hera e parë që rreth gjysma e Kosovës, jo vetëm që ndjehej e lirë dhe e çliruar, por, edhe qeverisej dhe administrohej nga vetë populli shqiptar, i ngulur në ato troje që nga parahistoria. Qytetari i rendomtë shqiptar i viseve të çliruara, duke menduar në lirinë e fituar me gjakun e viktimave të shumta të barbarizmit serbian, edhe pse kishte humbur pjesëtarët e familjes, edhe pse kishte ngelë pa shtëpi e katandi, duke menduar në lirinë e përgjithmonshme, të cilën do ta mbrojë me krejt çka ka, e edhe me jetën e vet, të thoshtë troç: "E kemi ba Shqipni" dhe "këtë s'ka forcë që mund të na e marr".

Fundi i qershorit dhe fillimi i korrikut nisi të sjellë një shthurje në jetën politike dhe ushtarake të Dukagjinit. Në vend të një qasjeje që do të çonte te një bashkim i gjithë potencialit kombëtar për të bërë nga UÇK një ushtri të fortë, të përgatitur të përballet me gjakësorët, u futën spica mu nga ata që kishin për detyrim kushtetues ta formojnë ushtrinë, por që nuk e formuan kurrë. Dhe që, tani me ndryshimin e plotë të gjendjes u përpoqën të dominojnë edhe përmes diferencimeve a la serbe, në mënyrë që të mbijetojnë politikisht.

Ishte kjo një ndeshje e hapur por edhe e nëndheshme në mes atyre që gjakoseshin prej kohësh me serbin dhe atyre, që duke keqpërdorur institucionet e Kosovës, donin të vazhdonin me avazin e tyre të njohur. Në këtë përballje të pabarabartë, ata që e përkrahin UÇK-në mbesin pakicë. Diferencimi sjell kaos, nisin të lëshohen istikamet dhe të rrallohen rojet nepër disa fshatra. Okupatori i shton sulmet dhe nis t'i pushtojë pozicionet e UÇK-së. Eprorët lënë kazermat, pjesën më të madhe të armatimit, ambulancat edhe të plagosurit dhe marrin arratinë. Prej tyre thirret populli të tubohet në Isniq. Pas tij shkon turma e njerëzve si e pakokë për t'u ngjitur Bjeshkës së Strellcit dhe për të përjetuar tmerrin në Gropën e Plavës, të rrethuar nga forcat ushtarako-policore serbe e malazeze... Në saje të mediave informative ndërkombëtare CNN, BBC etj., nuk përsëritet masakra e Tivarit.

Aktivistët e disa fshatrave të caktuara të Dukagjint që bënë diferencimin, fillojnë t'i prijnë vallës për dorëzimin e armëve dhe rifilluan bashkëpinimin me policinë serbe. Fara e ndarjes ishte mbjellë. Njësitet e UÇK-së të zvogëluara dhe paarmatim, qëndrojnë deri në forcën e fundit.

Tërhiqen në Dushkajë për të mbledhur forcë dhe për t'i stabilizuar radhët. Rrezistenca shtohet gjatë dimrit. Ushtria masivizohet dhe fillojnë betejat e reja për të sjellë fitore të reja...

Sërish në Prishtinë

Urrejtja e mbjellë me shekuj ndaj kombit tjetër, urrejtja e krijuar me gënjështra e mite të falsikuara kundër popullit shqiptar, dhe vetëm ajo mund të krijojë prej një populli një monstrum të vërtetë, ashtu sikundër e krijoi propaganda serbe popullin e vet në monstrum njeringrënës, që ha njerëz të gjallë, që djeg e pjek, njerëz e bagëti, shtëpi e katandi, që rrënon e vjedh, që plaçkit e përdhos gdo gjë që gjën pëpara. Cili popull tjetër në botë gjatë një dhjetëvjetëshi e dëshmoi tri herë me radhë, pos popullit serb se është barbar: së pari ndaj boshnjakëve e kroatëve, popuj këta me prejardhje të njejtë apo të afërt me serbët, pastaj ndaj shqiptarëve. Janë këto tri dëshmi të patundshme që flasin se serbët gjenden akoma në stadin e barbarisë, në stadin njeringrënës. Çfarë sheh syri për të dy anët e rrugës nga Deçani, Peja e deri në Prishtinë nuk e përthekon mendja e shëndoshë e njeriut. Llahtar! Vetëm serbët njerëzngrënës mund të bëjnë diç të tillë! Vetëm bishat veprojnë ashtu, prandaj prej bishave duhet mbrojtur, me plumb e jo me pambuk. Prandaj sygjerohet kujdesi, paqësorët tanë, për ata që kuptimin e dy gishtave të, "Victorias" e keqkuptuan, sepse ajo shenjë, që nga Roma e vjetër e deri në ditët tona ka simbolizuar fitoren pas luftës...

Nga llahtari që pashë nuk e shijova si duhet pamjen e parë të Prishtinës...

Në numrin tjetër :

Regjistrimi që s'u bë

 

P. S.

1. Autoblindat hekurishte në Deçan dhe të Ura e Pozharit, tashmë dëshmi betejave që hyjnë në historinë tonë kombëtare